Πρόταση δράσης στήριξης τσιγγάνων που αναπτύσσουν παραβατική συμπεριφορά και των οικογενειών αυτών

Είναι κοινή διαπίστωση ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός μιας ομάδας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα εμπλοκής σε παραβατικές συμπεριφορές. Συγκεκριμένα, στο Ζεφύρι οι συνθήκες διαβίωσης των τσιγγάνων συμβάλλουν στην δημιουργία  όλων εκείνων των προϋποθέσεων για ενεργή εμπλοκή σε παραβατικές πράξεις. Τα οικονομικά αδιέξοδα αποτελούν βασικό λόγο για την επιδίωξη του κέρδους με κάθε μέσο και όταν ξεκινάει μια τέτοια δραστηριότητα, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, εύκολα αποτελεί πρότυπο προς μίμηση.

Mεγάλος αριθμός τσιγγάνων  βρίσκονται στην φυλακή για εγκλήματα,  κυρίως εμπορία ναρκωτικών και κλοπές όπως προκύπτει από τα αρχεία του Κέντρου Ημέρας Ρομ της ΚΛΙΜΑΚΑ. Σαφέστατα ο κοινωνικός αποκλεισμός έχει και μια άλλη βασική συνέπεια: κάποιος που φέρει την «ταυτότητα» του τσιγγάνου είναι πιο εύκολο να στιγματιστεί και να διωχθεί για πράξεις ή παραλείψεις που άπτονται του νόμου ενώ παράλληλα  είναι πιο δύσκολο να διεκδικήσει τα δικαιώματά του και να υποστηρίξει την θέση του. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το θέμα της ύπαρξης μεγάλου αριθμού ατόμων τα οποία παρότι δεν έχουν εμπλακεί ενεργά με ποινικές παραβάσεις δεν θεωρούνται νόμιμα, κυρίως λόγω της έλλειψης απαιτούμενων νομιμοποιητικών εγγράφων (πχ. Δελτίο αστυνομικής ταυτότητας, άδεια οδήγησης, άδεια ασκήσεως επαγγέλματος).
Στόχος της προτεινόμενης δράσης είναι να παρέμβει στα ανωτέρω στηρίζοντας  την ομάδα των τσιγγάνων όχι όμως υπό την μορφή των άπλετων παροχών αλλά μέσω της  κινητοποίησης των τσιγγάνων για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους και την  αντίστοιχη ανάληψη των υποχρεώσεών. Εν ολίγοις, η παρέμβαση στοχεύει στην νομιμοποίηση, επί της ουσίας, των ατόμων της ομάδας στόχου και όχι στην ευκαιριακή διευκόλυνσή τους.
Ομάδες στόχου της δράσης  είναι οι εξής: κρατούμενοι ROM,αποφυλακισμένοι ROM, οικογένειες κρατούμενων ROM, άτομα  της κοινότητας των ROM που αναπτύσσουν παραβατικές συμπεριφορές «παθητικά» (έλλειψη ταυτότητας, διπλώματος οδήγησης) ή «ενεργητικά» (εμπλοκή με πράξεις που άπτονται του ποινικού κώδικα).

Η στήριξη της εν λόγω ομάδας στόχου χρειάζεται να είναι ολιστική: Ψυχιατρική και ψυχολογική στήριξη (πχ στήριξη κατά την αποφυλάκιση, στήριξη παιδιών φυλακισμένων), ενίσχυση κατά την διαδικασία επαγγελματικής και εκπαιδευτικής αποκατάστασης, εκπαίδευση στη χρήση δημόσιων και άλλων υπηρεσιών και συνεχής στήριξη κατά την διαδικασία πλήρους νομιμοποίησης.
Το πιλοτικό πρόγραμμα σχεδιάστηκε ώστε να έχει διάρκεια 6 μηνών και προβλέπει την διαμεσολάβηση συλλόγων τσιγγάνων με σκοπό την γνωστοποίηση της δράσης στην περιοχή και παραπομπές ατόμων που ανήκουν στην ομάδα στόχου.

Τρόποι υλοποίησης

Προετοιμασία

• Συγκέντρωση υλικού (νομοθεσία, κανονισμοί φυλακών)
• Συγκέντρωση υλικού δικαιωμάτων αποφυλακισθέντων και των οικογενειών τους
• Καταγραφή βασικότερων θεμάτων παραβατικότητας
• Συντονισμός προσωπικού Κέντρου Ημέρας Ρομ

Έναρξη παρέμβασης

• Έρευνα στην κοινότητα για ανεύρεση ατόμων ομάδων στόχου μέσω:
  των υπαρχόντων ιστορικών, των προσερχόμενων στο Κέντρο Ημέρας επισκέψεων κατ’ οίκον επαφών με μέλη της κοινότητας.
• Συναντήσεις κατ’ οίκον με οικογένειες φυλακισμένων και με αποφυλακισμένους. Διερεύνηση κατάστασης, αναγκών, αιτημάτων.
•  Συμφωνία για συνέχιση ενεργειών και συνεργασίας.
• Συναντήσεις ενημέρωσης και συνεργασίας με κοινωνικές υπηρεσίες φυλακών (Κορυδαλλός, Χαλκίδα, Αυλώνα, Θήβα)
•  Συναντήσεις ενημέρωσης με τα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα

Συνοπτικά  για κάθε κατηγορία της ομάδας στόχου οι βασικοί άξονες έχουν ως εξής:

1. Φυλακισμένοι 

     Α. Στόχοι παρέμβασης

•  ενημέρωση για τα δικαιώματα των φυλακισμένων
• διερεύνηση των γενικότερων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν και στήριξή τους (θέματα οικονομικών, ψυχικής και γενικής υγείας)
• καθορισμός πλάνου για την ομαλότερη επανένταξη, όταν επίκειται αποφυλάκιση
•  παραπομπές από τις κοινωνικές υπηρεσίες των φυλακών όταν επίκειται αποφυλάκιση

     Β. Μέθοδοι

•  Συναντήσεις με τους κρατούμενους για διερεύνηση κατάστασης και αναγκών
• Επαφές και συνεργασία  με τους δικηγόρους
• Διαμεσολάβηση σε κοινωνική υπηρεσία φυλακών
•  Εξατομικευμένος ορισμός παρέμβασης (διαμεσολάβηση σε υπηρεσίες εντός και εκτός φυλακής)
•   Στήριξη με την καταγραφή κοινωνικής έκθεσης για ενδεχόμενη δίκη
•  Συνάντηση με την οικογένεια του κρατουμένου – διερεύνηση κατάστασης και αναγκών
• Διαμόρφωση πλάνου παρέμβασης
• Στήριξη και παραπομπές σύμφωνα με τις ανάγκες (εκπαίδευση, εργασιακή ένταξη, θέματα πρόνοιας)

2. Οικογένειες φυλακισμένων 

    Α. Στόχοι παρέμβασης

•   Η ενίσχυση οικογενειών σε θέματα δικαιωμάτων – πρόνοιας, οικονομικά
•   Η ενίσχυση των παιδιών  σε θέματα που άπτονται της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης

     Β. Μέθοδοι

• Συνάντηση με την οικογένεια του κρατουμένου – διερεύνηση κατάστασης και αναγκών (ψυχολογικών, εκπαιδευτικών, οικονομικών, προνοιακών)
• Κατάρτιση πλάνου παρέμβασης
• Κινητοποίηση για ένταξη των παιδιών στο πρόγραμμα ενισχυτικής διδασκαλίας
•  Παραπομπές εντός και εκτός Κέντρου Ημέρας όπου χρειάζεται (κοινωνικός λειτουργός, ψυχολόγος, κοινωνιολόγος και φορείς ή υπηρεσίες)

3. Αποφυλακισθέντες    

  Α. Στόχοι παρέμβασης·      

• Η παρακολούθηση και η ομαλοποίηση της επανένταξής τους
• Η ενίσχυσή τους σε θέματα εκπαίδευσης, εργασίας
• Η αποφυγή εμπλοκής εκ νέου με παραβατικές συμπεριφορές
• Η ψυχολογική και ψυχιατρική υποστήριξη 

     Β. Μέθοδοι

• Συνάντηση προσδιορισμού κατάστασης και αναγκών
• Κατάρτιση και συμφωνία πλάνου παρέμβασης με τακτές συναντήσεις παρακολούθησης της πορείας
•  Ενίσχυση και παραπομπή για θέματα εργασίας, εκπαίδευσης, πρόνοιας
• Ψυχιατρική και ψυχολογική παρακολούθηση

4. Γενικότερα θέματα παραβατικότητας    

 Α. Στόχος

• Η τακτοποίηση θεμάτων νομιμότητας του πληθυσμού (πχ. ταυτότητες, διπλώματα)
• Η κινητοποίηση του πληθυσμού σε θέματα νομιμότητας
• Η κατάθεση προτάσεων σε αρμόδιους φορείς για θέματα νομιμότητας 

     Β. Μέθοδοι

• Αρχική συνάντηση με το άτομο – Εντοπισμός προβλήματος
• Κατάρτιση πλάνου παρέμβασης
• Συναντήσεις παρακολούθησης της παρέμβασης – Κινητοποίησης ενδιαφερόμενου
•  Πραγματοποίηση ενημερωτικών εκδηλώσεων – σεμιναρίων με ανάλογα θέματα