Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και οι έγκλειστοι

Ο κ. Πυρουνάκης διευθυντής στο ΣΔΕ Ελεώνα

«Απόδραση» από τα δεινά του εγκλεισμού, αλλά και ένα «παράθυρο» στη ζωή αποτελούν τα σχολεία «δεύτερης ευκαιρίας» για ενήλικους κρατουμένους που λειτουργούν τα τελευταία χρόνια σε συνολικά οκτώ φυλακές της χώρας.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για σχολεία «πολλαπλών ευκαιριών», καθώς -εκτός από την παροχή σπουδών και ποικίλων δραστηριοτήτων- οι έγκλειστοι μαθητές επαναπροσδιορίζουν την προσωπικότητά τους, προετοιμάζουν την κοινωνική τους επανένταξη και αρχίζουν να κάνουν όνειρα για τη ζωή.

Οπως είπαν στο «Εθνος» διευθυντές σχολείων μέσα στα σωφρονιστικά καταστήματα, τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά, καθώς ένα ποσοστό κρατουμένων (περίπου 20%) συνεχίζει τις γυμνασιακές σπουδές της φυλακής σε επαγγελματικά λύκεια, ΤΕΙ κ.λπ.

Επίσης, είναι σημαντικό ότι ελάχιστοι από τους έγκλειστους μαθητές επιστρέφουν στην παραβατικότητα.

Παράλληλα, οι καθηγητές επισημαίνουν ότι αυτά τα σχολεία αποτελούν «διασπορά καλών ειδήσεων μέσα στη κοινωνία της κάθε φυλακής», καθώς «δίνουν ένα σημαντικό μήνυμα και στους υπόλοιπους κρατουμένους».

Οπως έχει αποδειχτεί, τα σχολεία «δεύτερης ευκαιρίας» ανεβάζουν κατά πολύ την αυτοεκτίμηση των εγκλείστων και τους βοηθούν να επανασυνδεθούν με τις οικογένειές τους.

Με τα απολυτήρια που παίρνουν -ύστερα από δύο χρόνια γυμνασιακών σπουδών (κύκλοι σπουδών όπως λέγονται)- «ξορκίζουν» το στίγμα της φυλακής.

Οπως μας είπε ο κ. Κλήμης Πυρουνάκης, διευθυντής του σχολείου στις γυναικείες φυλακές του Ελεώνα Θηβών, «σε πολλές περιπτώσεις παίρνουν τα απολυτήρια των σπουδών τους και τα βγάζουν πολλά πιστά φωτοαντίγραφα για να τα στείλουν στην οικογένειά τους κ.λπ., προκειμένου να αποδείξουν στα παιδιά τους με αυτόν τον τρόπο ότι αξίζουν και ότι κατάφεραν να κάνουν ένα βήμα παραπέρα».

Οι καθηγητές των σχολείων διαπαιδαγωγούν κρατουμένους από μεράκι. Ωστόσο, ζητούν από την πλευρά τους περισσότερα κίνητρα, όπως αύξηση φυλακτικού προσωπικού, περισσότερα ημερομίσθια για όσους σπουδάζουν σε αυτά τα σχολεία και μόνιμα αποσπασμένους εκπαιδευτές για να υπάρχει συνοχή και σχετική εμπειρία.

Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας για τους ενηλίκους στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας λειτουργούν χάρη στη συνεργασία των υπουργείων Δικαιοσύνης και Παιδείας, αλλά και του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Στους αποφοίτους χορηγείται απολυτήριος τίτλος, ισότιμος προς το απολυτήριο του Δημοτικού ή του Γυμνασίου.

Τι λένε οι εκπαιδευτικοί

Η λύτρωση έρχεται από τη γνώση

Ο θεολόγος κ. Κλήμης Πυρουνάκης ζήτησε απόσπαση και ανέλαβε το 2008 τη θέση του διευθυντή του σχολείου στις γυναικείες φυλακές Ελεώνα Θηβών, που -όπως λέει- τον γοητεύει. Και εξηγεί γιατί:

«Μέσα από το σχολείο αποδεικνύεται ότι το σωφρονιστικό σύστημα δεν είναι μόνο τιμωρητικό. Ο έγκλειστος τιμωρείται για τα λάθη του, αλλά το σχολείο μέσα στη φυλακή τού δίνει δρόμους εθελοντικού σωφρονισμού.

Από τις 45 κρατούμενες στον Ελεώνα που ολοκλήρωσαν τις γυμνασιακές σπουδές τους τα τελευταία δύο χρόνια, οι δέκα ήταν μητέρες (και μία με το παιδί μαζί της μέσα στη φυλακή).

Δύο γυναίκες που αποφοίτησαν τις προηγούμενες χρονιές έχουν δώσει για να περάσουν στα ΤΕΙ. «Η λύτρωση έρχεται μέσα από τη γνώση. Αυτό είναι το καλύτερο εισιτήριο για την ελευθερία», επεσήμανε ο κ. Πυρουνάκης. Θεολόγος είναι και ο κ. Γιώργος Ζουγανέλης, διευθυντής του σχολείου στις φυλακές Κορυδαλλού, που ξεκίνησε το 2005. «Από τότε μέχρι σήμερα», όπως μας λέει, «έχουν φοιτήσει 287 άτομα. Από το 2008 έχει μόνο άνδρες μαθητές. Το σχολείο τούς αποκλείει από την πλήρη απραγία. Είναι ένας εποικοδομητικός τρόπος διαφυγής». Ρωτήσαμε τον κ. Ζουγανέλη σχετικά με το κίνητρο ορισμένων κρατουμένων να ενταχθούν στο σχολείο μόνο και μόνο για να μετρά η μία ημέρα για δύο ή για να έχουν ευνοϊκή μεταχείριση στο δικαστήριο (όπως προβλέπει ο νόμος).

Μας απάντησε: «Υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις, όμως στην πορεία αλλάζουν γνώμη. Εξάλλου, αν τυχόν κάποιος δεν μπορεί να ακολουθήσει το πλαίσιο λειτουργίας του σχολείου από μόνος του, τα παρατάει».

Aισιοδοξία«Είναι αισιόδοξο», συνεχίζει, «ότι 4-5 άτομα έχουν προχωρήσει στα ΤΕΙ απομακρυσμένοι από την παρανομία». Η κ. Φιλιώ Μαρινοπούλου, μαθηματικός, είναι διευθύντρια του σχολείου στις φυλακές Διαβατών Θεσσαλονίκης. «Το σχολείο στη φυλακή είναι μια νησίδα ελευθερίας», μας είπε. «Μπορεί να υπάρχουν τα συρματοπλέγματα, όμως η εκπαίδευση είναι μια πράξη ελευθερίας και δημοκρατίας», σημειώνει. Η σχολική χρονιά 2010-2011 θα είναι η τέταρτη που θα προστεθεί στην εμπειρία της. «Είναι πολύ σημαντικό», επισημαίνει η ίδια, «να μπορούμε να παρέχουμε εκπαίδευση σε έγκλειστους, γιατί τους δίνουμε εφόδια για μια καλύτερη ζωή. Εξάλλου, η εκπαίδευση αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα για όλες τις κοινωνικές ομάδες. Αυτήν τη χρονιά δώσαμε 29 απολυτήρια. Από τους καινούργιους αποφοίτους, 12 άτομα ήθελαν εγγραφή να συνεχίσουν στο λύκειο. Το σχολείο είναι ένα φως στη φυλακή που τους φωτίζει όλους».

Απ. Κατσιφάρας
Οαση ελευθερίας μέσα στη φυλακή

Στην αναβάθμιση και την επέκταση του θεσμού των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας για ενηλίκους στις φυλακές θα προχωρήσει το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως δήλωσε στο «Εθνος» ο υφυπουργός κ. Απόστολος Κατσιφάρας. «Ως υπουργείο», πρόσθεσε, «θα επιμείνουμε στην εκπαίδευση των κρατουμένων, γιατί αυτή αποτελεί μία όαση ελευθερίας και γνώσης στον χώρο των καταστημάτων κράτησης. Ηδη έχουν γίνει ενέργειες για τον εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών στα καταστήματα κράτησης».

«Η εκπαίδευση στα καταστήματα κράτησης αποτελεί δικαίωμα των κρατουμένων, συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, βελτιώνει τις συνθήκες κράτησης, απορροφά τις εντάσεις και διευκολύνει την κοινωνική επανένταξή τους», τονίζει ο Μ. Σκανδάμης, ειδικός γραμματέας Σωφρονιστικής Πολιτικής του υπ. Δικαιοσύνης.

Πού λειτουργούν
Σχολεία για ανήλικους και ενηλίκους

Για τους ενήλικους κρατουμένους έχουν ιδρυθεί οκτώ σχολεία δεύτερης ευκαιρίας (γυμνασιακού επιπέδου) στα εξής καταστήματα κράτησης: Κορυδαλλού, Διαβατών Θεσσαλονίκης, Γυναικών στο Κατάστημα Κράτησης Θεσ/νίκης, Λάρισας, Πάτρας, Δομοκού, Τρικάλων, Γυναικών Ελεώνα Θηβών.

• Στις φυλακές Κομοτηνής λειτουργεί δημοτικό σχολείο.
• Για τους ανήλικους κρατουμένους λειτουργεί δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο με κανονική εκπαίδευση στις φυλακές του Αυλώνα.

 http://www.ethnos.gr

Γκέλυ Αλμαλιώτου - Καλαμπαλίκη  
almaliotou@pegasus.gr