Βρετανική έρευνα: αξιολόγηση συστήματος τηλεψυχιατρικής μέσα σε κατάστημα κράτησης

Οι φυλακές θεωρούνται εν γένει απομωνομένα και ενασχολούμενα υπερβολικά με την ασφάλεια ιδρύματα. Επιπλέον, ένα τέτοιο περιβάλλον μπορεί να αποβεί επιζήμιο για την ψυχική υγεία ενώ το ίδιο το καθεστώς κράτησης συχνά παρεμποδίζει την παροχή υπηρεσιών υγείας. Είναι πλέον γενική παραδοχή ότι οι σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές και η συννοσηρότητα είναι συχνές στον πληθυσμό των κρατουμένων. Δυστυχώς, πολλές από αυτές τις σύθετες ανάγκες δεν βρίσκουν ανταπόκριση.

Η τηλεψυχιατρική αποτελεί μια στρατηγική για την βελτίωση της προσβασιμότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας στο πλαίσιο της φυλακής.

Η Leonard Sarah et al., στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος για την ψυχική υγεία στα σωφρονιστικά καταστήματα, διεξήγαγε το 2004 έρευνα στο κατάστημα υψιστης ασφαλείας του Isle Wight της Μ. Βρετανίας υπό τον τίτλο «Ανάπτυξη και αξιολόγηση τηλεψυχιατρικής υπηρεσίας για κρατούμενους». Οι υπηρεσίες τηλεψυχιατρικής, στο εν λόγω κατάστημα, είχαν τεθεί σε λειτουργία από το 2003 και η Leonard θέλησε μέσω αυτής της έρευνας να διερευνήσει αν η χρήση της τηλεψυχιατρικής για την ψυχιατρική παρακολούθηση των κρατουμένων είναι εφικτή, αξιόπιστη, αποδεκτή και οικονομικά συμφέρουσα.

Έθεσε λοιπόν τα παρακάτω ερωτήματα:

1. Τι χάνουμε και τι κερδίζουμε κατά την ψυχιατρική αξιολόγηση μέσω τηλεδιάσκεψης;

2. Η ικανότητα να εκμαιεύσουμε και να εκτιμήσουμε σημεία και συμπτώματα μειώνεται συγκρινόμενη με την πρόσωπο με πρόσωπο συνέντευξη;

3. Ποιες είναι οι απόψεις των φυλακισμένων σχετικά με την ικανοποίηση και την αποδοχή όταν η ψυχιατρική αξιολόγηση διενεργείται μέσω τηλεδιάσκεψης;

4. Ποιό είναι το κόστος της τηλεψυχιατρικής συγκρινόμενο με μια τυπική υπηρεσία επισκέψεων;

Για να απαντήσει στα ανωτέρω ερωτήματα πραγματοποίησε τρεις υποέρευνες τα αποτελέσματα των οποίων παρουσιάζονται παρακάτω:

Α. Μελέτη αξιοπίστιας της εκτίμησης της ψυχοπαθολογίας των κρατουμένων μέσω συστήματος τηλεψυχιατρικής.

Ένας απομακρυσμένος ψυχίατρος στην νοσοκομειακή μονάδα μέσης ασφαλείας εξετάζει τον κρατούμενο μέσω τηλεψυχιατρικής. Ο κρατούμενος καθώς και ένας ψυχίατρος-παρατηρητής (ο οποίος επίσης αξιολογεί) βρίσκονται στο κέντρο υγείας των φυλακών.Και οι δυο ψυχίατροι αξιολογούν τον κρατούμενο σκοράροντας τις απαντήσεις του στο Comprehensive Psychopathology Rating Scale (πρόκειται για κλινικη ψυχιατρικη συντεύξη αποτελούμενη από 67 υποκλίμακες – 40 βαθμολογούνται βάσει των απαντήσεων του ασθενούς και 25 βάσει των παρατηρήσεων του ψυχιάτρου επί της συμπεριφοράς του ασθενούς). Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν με τον ίδιο τρόπο για το τυχαίο δείγμα 80 κρατουμένων και τα δεδομένα τέθηκαν υπό επεξεργασία με τη χρήση του SPSS. Τα αποτελέσματα έδειξαν υψηλή συμφωνία μεταξύ των αξιολογήσεων των δυο ψυχιάτρων (του απομακρυσμένου και εκείνου που ήταν παρόν). Συγκεκριμένα οι 64 από τις 67 υποκλίμακες είχαν «πολύ καλή αξιοπιστία» (0,81<1,00) ενώ, οι υπόλοιπες 3 υποκλίμακες είχαν «καλή» αξιοπιστία ( 0,61<0,80).

B. Ποιοτική διερεύνηση των στάσεων των συμμετεχόντων σχετικά με την αποδοχή και την ικανοποίηση από την τηλεψυχιατρική υπηρεσία
20 συμμετέχοντες επιλέχθηκαν από το αρχικό δείγμα των 80 κρατουμένων βάσει της «βασισμένης σε κριτήριο επιλογής». Οι συνεντεύξεις απομαγνητοφωνήθηκαν και τέθηκαν υπό επεξεργασία με χρήση της ποιοτικής μεθοδολογίας της θεματικής ανάλυσης. Τελικά, αναδύθηκαν τέσσερις κύριες κατηγορίες:
• Παράγοντες που βοηθούν ή παρεμποδίζουν την προσαρμογή στην ζωή της φυλακής
Το αυστηρό πλαίσιο της φυλακής φάνηκε να γίνεται αντιληπτό σε ένα δίπολο: κάποιοι ένιωθαν ασφάλεια λόγω του αυστηρώς προκαθορισμένου προγράμματος που εφαρμόζεται στο κάταστημα κράτησης ενώ άλλοι το εξελάμβαναν ως δείγμα απώλειας ελέγχου επί της ζωής τους. Ένα ακόμα θέμα που χαρακτηρίστηκε ως πολύ σημαντικό από τους συμμετέχοντες ήταν η διαχείριση του άπλετου χρόνου εν απουσία δραστηριοτήτων με νόημα.
• Εμπειρίες ψυχικής ασθένειας και δυσκολίες στην αναζήτηση βοήθειας
Το στίγμα της ψυχικής ασθένειας μέσα στο περιβάλλον της φυλακής ήταν επικρατές σε αυτή την κατηγορία. Αρκετοί συμμετέχοντες δήλωσαν ότι είχαν παρενοχληθεί από συγκρατούμενους ως αποτελέσμα της επίσκεψης τους σε ψυχίατρο. Περισσότεροι από τους μισούς δήλωσαν ότι ένιωθαν περισσότερο ευάλωτοι όταν λάμβαναν φαρμακευτική αγωγή ενώ σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες δήλωσαν οι υπηρεσίες υγείας του καταστήματος ήταν δυσπρόσιτες, χρονοβόρες και χαμηλής ποιότητας.
• Η εμπειρία με την τηλεψυχιατρική
Η γενική στάση των συμμετεχόντων έδειξε ότι η χρήση του εξοπλισμού της τηλεψυχιατρικής δεν δημιούργησε αρνητικά συναισθήματα και το αρχικό άγχος κάποιων συμμετεχόντων σχετικά με το χειρισμό του εξοπλισμού ξεπεράστηκε κατά τα πρώτα λεπτά της συνεδρίας. Πολλοί συμμετέχοντες αισθάνθηκαν ότι η απόσταση από τον ψυχίατρο λειτούργησε θετικά όσον αφορά τον αυξημένο προσωπικό χώρο, άνεση, αίσθημα ελέγχου κατά τη διάρκεια της συνέντευξης και αίσθηση ότι μπορούσαν πιο εύκολα να αποκαλύψουν «ευαίσθητα» δεδομένα. Δυο από τους συμμετέχοντες δήλωσαν ότι ήταν δυσαρεστημένοι με την τηλεψυχιατρική υπηρεσία καθώς τους εμπόδιζε να αναπτύξουν rapport με τον ψυχίατρο. Συνολικά, οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι η τηλεψυχιατρική είχε την δυνατότητα να βελτιώσει την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας συμπηρωματικά όμως με τις πρόσωπο με πρόσωπο επαφές.
• Ευχαρίστηση από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας
Οι περισσότερες αναφορές αναγνώρισαν την σημασία τόσο του να λαμβάνουν θεραπεία όσο και ενημέρωση σχετικά με τα συμπτώματα και τις στρατηγικές αντιμετώπισης αυτών. Έμφαση επίσης δόθηκε στις δεξιότητες επικοινωνίας του ψυχιάτρου και στο κατά πόσο του μετέδιδε την αίσθηση ότι λαμβάνουν εξατομικευμένη θεραπεία. Οι συμμετέχοντες αναγνώρισαν ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας στην φυλακή ήταν σαφώς μη συγκρίσιμες με τις υπηρεσίες της κοινότητας και οι περισσότεροι αισθάνονταν ότι οι συνεδρίες που τους παρέχονταν ήταν βιαστικές και χαμηλής ποιότητας.

Γ. Σύγκριση κόστους τηλεψυχιατρικής και ψυχιατρικών υπηρεσιών πρόσωπο με πρόσωπο
Στην εν λόγω υποέρευνα έγινε σύγκριση των εξής μοντέλων παροχής υπηρεσιών:
• Επίσκεψη ενός ψυχιάτρου μια φορά την εβδομάδα για 8 ώρες (25λεπτες συνεδρίες, εξυπηρέτηση 6 ασθενών/8ωρο)
• Τηλεψυχιατρικές συνεδρίες μία φορά την εβδομάδα για 8 ώρες (27λεπτες συνεδρίες, εξυπηρέτηση 8 ασθενών/8ωρο)


Κόστος Α’ Μοντέλου
Στανταρντ κόστος
Η/Υ και γραμμή ISDN 1.237 £
Eτήσια συνδρομή ISDN 1.104£
Μεταβλητό κόστος
Μισθός ψυχιάτρου/συνεδρία 120£
Κόστος κλήσης/συνεδρία 0,95£
Σύνολο 120,95£


Κόστος Β’ Μοντέλου
Μισθός ψυχιάτρου/συνεδρία 160£
Έξοδα ταξιδίου/συνεδρία 9,50£
Σύνολο 169,50£

Τυπικά η τηλεψυχιατρική θα έχει μεγαλύτερο στάνταρ κόστος αλλά χαμηλότερα μεταβλητά κόστη. Θα είναι συνεπώς ακριβότερη σε χαμηλά επίπεδα δραστηριότητας αλλά καθώς θα αυξάνεται ο αριθμός επισκέψεων η διαφορά κόστους μεταξύ των δυο μοντέλων θα μειώνεται προς όφελος της τηλεψυχιατρικής.

Η Leonard καταλήγει ότι παρόλο τον αυξανόμενο ενθουσιασμό για τα συστήματα τηλεψυχιατρικής θα χρειαστεί η συμβολή του σωφρονιστικού συστήματος, των υπηρεσιών υγείας και των αρμόδιων κυβερνητικών οργάνων για την βιώσιμη και αποτελεσματική εφαρμογή της. Η τηλεψυχιατρική θα πρέπει να ειδωθεί μέσα από το πρίσμα ολοκληρωμένων παρεμβάσεων προκείμενου να ολοκληρώσει το δυναμικό της και να συμπεριλάβει τη δυνατότητα 24ωρης παροχής ψυχιατρικών υπηρεσιών (πχ. Επείγοντα), την παροχή εκπαίδευση και κατάρτισης μέσω τ/ψ κ.α.