Aπό τους μηχανισμούς προσαρμογής στην ιδρυματοποίηση

O όρος ιδρυματοποίηση αναφερόμενος στο καθεστώς της φυλακής αποδίδεται στα αγγλικά με τη λέξη «prisonization» για να αποτυπώσει το γεγονός ότι για όσο μεγαλύτερο διάστημα φυλακίζεται κάποιος τόσο περισσότερο θα «εγκληματοποιείται» και θα αποστασιοποιείται από τις κοινωνικές αξίες του «έξω» κόσμου. Όπως περιγράφεται και παρακάτω,  η διαδικασία περιλαμβάνει αλλαγές σε ατομικό επίπεδο που προοδευτικά  ωθούν  το ατομο να υιοθετήσει τις αξίες και  τα μοτίβα συμπεριφοράς των συγκρατούμενων του. Έχουν διατυπωθεί 2 διαφοροποιημένες απόψεις σχετικά με τη διαδικασία της ιδρυματοποίησης («prisonization»). Επιστήμονες από το χώρο της κοινωνιολογίας ισχυρίζονται ότι αυτό που είναι πο καθοριστικό έχει να κάνει με προϋπάρχουσες στάσεις και συμπεριφορές που επιδείκνυε το άτομο πριν την φυλάκιση του και οι οποίες είναι καθοριστικές για την πορεία της ιδρυματοποίησης. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι κατά κύριο λόγο ευθύνονται οι συνθήκες που συναντά κανείς στο εκάστοτε κατάστημα κράτησης. Έτσι, ο βαθμός ιδρυματοποίησης καθορίζεται από παράγοντες όπως είναι η προσωπικότητα του ατόμου, το υποστηρικτικό πλαίσιο εκτός φυλακής,  η διάρκεια της ποινής, οι δεσμοί με άλλα παραβατικά άτομα, η προσαρμογή στον κοινωνικό ρόλο του κρατούμενου, οι προσδοκίες του ατόμου για την περίοδο μετά την αποφυλάκιση, η αυτοαντίληψη, ο βαθμός αποξένωσης από την κοινωνία κλπ. Ωστόσο, θα ήταν ίσως πιο χρήσιμο να εξετάσουμε την ιδρυματοποίηση σαν ένα επιπρόσθετο παράγοντα που σε συνδυασμό με άλλες μεταβλητές επιδρούν στην διαδικασία προσαρμογής κατά τον εγκλεισμό παρά σαν μια πρωταρχική μέθοδο που μπορεί να προβλεφθεί με ασφάλεια.

Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει μια αναφορά στη θεωρία της επιτυχούς αντιμετώπισης –Coping theory-.

Μέτρα για την υγεία των φυλακισμένων

Μέτρα για την προστασία της υγείας των κρατουμένων στις φυλακές εξήγγειλε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Χάρης Καστανίδης. Επανέλαβε ότι έχει στη διάθεση του ενδείξεις, ότι επίκεινται μαζικές κινητοποιήσεις στα σωφρονιστικά ιδρύματα της επικράτειας. Όπως ανέφερε, στις φυλακές Κέρκυρας, Γρεβενών, Πάτρας και Κορυδαλλού, μέρος των κρατουμένων απέχουν από το συσσίτιο.

Ο υπουργός υποστήριξε ότι οι κινητοποιήσεις υποκινούνται από εκείνους που δεν θέλουν να αλλάξει η κατάσταση στις φυλακές. Δήλωσε ότι κάποιοι δημιουργούν συνθήκες κρίσης, ώστε  να μην ψηφιστεί το νομοσχέδιο για την επιτάχυνση της ποινικής δικαιοσύνης που έχει κατατεθεί στη Βουλή.

Υπό τη σκιά αυτών των εκτιμήσεων, ο Χάρης Καστανίδης ανακοίνωσε τη συνεργασία του υπουργείου με Πανεπιστημιακούς φορείς και διεθνώς αναγνωρισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις, για την παροχή ψυχιατρικών και ιατρικών Υπηρεσιών.

Συγκεκριμένα, ανακοίνωσε:
• Συνεργασία με  με τη Β’ Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αττικόν, που προβλέπει την παρακολούθηση κρατουμένων δύο φορές την εβδομάδα, τη θεραπεία και  ψυχιατρική αξιολόγηση από ειδικευμένο προσωπικό των 310 κρατούμενων που νοσηλεύονται στο Ψυχιατρικό Κατάστημα Κορυδαλλού. υπεγράφη στις 8 Νοεμβρίου και έχει ήδη πραγματοποιηθεί η πρώτη επίσκεψη.
• Συνεργασία με την Γ’ Ψυχιατρική Κλινική του ΑΠΘ, με στόχο την προσφορά ψυχιατρικών υπηρεσιών, σε δεκαπενθήμερη βάση, στο Κατάστημα Κράτησης Διαβατών.
• Επαφές με τη διεύθυνση της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ώστε η κλινική να προσφέρει ψυχιατρικές υπηρεσίες με ειδικευμένους ψυχιάτρους στις φυλακές Ιωαννίνων και Γρεβενών.
• Μέτρα για τον έλεγχο και την πρόληψη της φυματίωσης στον Κορυδαλλό, σε συνεργασία με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής Αθηνών με τίτλο «Διεθνής Ιατρική: Διαχείριση Κρίσεων Υγείας», τους Γιατρούς του Κόσμου και το Νοσοκομείο Κρατουμένων "Αγ. Παύλος".
• Την επίσκεψη κλιμακίου των Γιατρών του Κόσμου στις φυλακές Γρεβενών, αποτελούμενου από γιατρούς πολλών ειδικοτήτων (οδοντιάτρους, δερματολόγους, παθολόγους, κ.α.).
• Την πρόθεση του υπουργείου να αγοράσει φορητό ψηφιακό ακτινολογικό μηχάνημα για την ενίσχυση του "Αγίου Παύλου".
• Την έναρξη εντός του Δεκεμβρίου κοινότητας απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελαιώνα Θηβών.
• Τη δωρεάν διενέργεια τεστ Παπ στη Θήβα από την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, σε συνεργασία με την Κλινική Μαστού του Νοσοκομείου «Άγιος Σάββας».
• Την παρακολούθηση των παιδιών που κρατούνται μαζί με τις μητέρες τους στα καταστήματα Ελαιώνα και Κορυδαλλού, από την Παιδιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής και την Παιδοψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής που λειτουργούν στο Γενικό Νοσοκομείο Παίδων «Αγ. Σοφία».
http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=228765

Δελτίο Τύπου: Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια παρουσιάζει τα προκαταρκτικά ευρήματα από την Αποστολή του στην Ελλάδα

Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια παρουσιάζει τα προκαταρκτικά ευρήματα από την Αποστολή του στην Ελλάδα

ΑΘΗΝΑ – Ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα βασανιστήρια και κάθε άλλη βάναυση, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία, κος Manfred Nowak, εξέδωσε την ακόλουθη δήλωση:

“Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ελληνική Κυβέρνηση που με προσκάλεσε να πραγματοποιήσω μία διερευνητική αποστολή από τις 10 έως τις 20 Οκτωβρίου 2010 και για την πλήρη συνεργασία των ανώτατων κρατικών αξιωματούχων στη διάρκεια της επίσκεψης. Είμαι ευγνώμων σε όλους τους συνομιλητές μου, περιλαμβανομένων των κρατικών αξιωματούχων, εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, κρατουμένων, παράνομων μεταναστών και θυμάτων κακομεταχείρισης, για την προθυμία με την οποία μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους μαζί μου. Ένας κατάλογος όλων των χώρων που επισκέφθηκα προσαρτάται στην παρούσα δήλωση.

Θα ήθελα επίσης να αναγνωρίσω την ειλικρίνεια των εκπροσώπων της Κυβέρνησης στις συζητήσεις τους μαζί μου κατά τις προκαταρκτικές συναντήσεις μας. Χάρη στη συνεργασία των ανώτατων αξιωματούχων της Ελληνικής Αστυνομίας και των Δικαστικών Υπηρεσιών, και στην από μέρους τους αποδοχή των δικών μου όρων αναφοράς, μου δόθηκε η δυνατότητα να πραγματοποιήσω απροειδοποίητες επισκέψεις σε διάφορους τόπους κράτησης της επιλογής μου και να διεξάγω εμπιστευτικές συνεντεύξεις με επιλεγμένους κρατουμένους.

Γνωρίζω την ιδιαίτερα δύσκολη κατάσταση με την οποία είναι αντιμέτωπες οι διωκτικές αρχές στην Ελλάδα. Υπάρχει μεγάλος υπερπληθυσμός στις φυλακές, μερικές από τις οποίες αναγκάζονται να φιλοξενούν τρεις φορές περισσότερους κρατουμένους από τη δυναμικότητά τους. Μεγάλο είναι επίσης και το ποσοστό υποδίκων στις φυλακές. Δεν υπάρχει διαχωρισμός των υποδίκων από τους καταδίκους.

Επιπλέον, η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία μεγάλη αύξηση εισόδου παράνομων μεταναστών, κυρίως από τα βόρεια σύνορα με την Τουρκία. Εκατοντάδες μετανάστες εισέρχονται παράνομα στη χώρα κάθε μέρα, αριθμός πρωτόγνωρος που θέτει τα τμήματα συνοριακής φύλαξης και τα κέντρα κράτησης μεταναστών σε κατάσταση κρίσης. Αυτό επιδεινώνεται και από τις δυσκολίες που σχετίζονται με την τρέχουσα οικονομική κρίση από την οποία διέρχεται η χώρα.

Παρόλο που οι νομοθετικές εξελίξεις που η Κυβέρνηση σκοπεύει να εφαρμόσει στους επόμενους μήνες είναι ενθαρρυντικές, η Ελλάδα δεν πρέπει να είναι εκείνη που φέρει μόνη το βάρος υποδοχής της μεγάλης πλειοψηφίας του συνόλου των παράνομων μεταναστών που εισέρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2010. Πρόκειται για ένα πραγματικά ευρωπαϊκό πρόβλημα το οποίο χρειάζεται μια κοινή ευρωπαϊκή λύση και όχι απλά ενίσχυση των ευρωπαϊκών συνόρων με τη FRONTEX. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επανεξετάσει εκ βάθρων την πολιτική ασύλου και μεταναστευτική πολιτική και να αντικαταστήσει τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ με ένα δικαιότερο σύστημα κατανομής των βαρών, το οποίο να λαμβάνει επίσης υπόψη και τις εύλογες ανησυχίες των αιτούντων άσυλο και παράνομων μεταναστών.

Βασανιστήρια και κακομεταχείριση

Αστυνομικά Τμήματα

Έλαβα πολυάριθμες συναφούς περιεχομένου καταγγελίες σχετικά με ξυλοδαρμούς από αστυνομικούς και πολλοί από τους κρατουμένους ανέφεραν ότι είχαν υποστεί σωματική βία από την αστυνομία, είτε κατά τη σύλληψη είτε αργότερα στο αστυνομικό τμήμα. Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστα ιατροδικαστικά αποδεικτικά στοιχεία και συνάντησα λίγες περιπτώσεις κακομεταχείρισης που συνιστούν βασανιστήρια υπό την έννοια της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων (CAT). Η έλλειψη αυτή αποδεικτικών στοιχείων μπορεί να εξηγηθεί από τη μη λειτουργία του μηχανισμού διερεύνησης αστυνομικών αρχών και καταγγελιών. Ένα άλλο στοιχείο φαίνεται να είναι και ο υψηλός βαθμός φόβου για αντίποινα που διαπίστωσα σε κρατουμένους στα χέρια της αστυνομίας, ο οποίος, αν συνδυαστεί με τη δυσλειτουργία του δικαστικού συστήματος, μπορεί να διαιωνίζει ένα σύστημα ατιμωρησίας της αστυνομικής βίας.

Η έλλειψη αποτελεσματικού μηχανισμού καταγγελιών, ανεξάρτητης διερεύνησης και παρακολούθησης, δημιουργεί ένα περιβάλλον αδυναμίας αντίδρασης για τα θύματα σωματικής βίας. Σε ό,τι αφορά τα στατιστικά στοιχεία που έστειλε η Ελλάδα στην Επιτροπή των ΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων το 2008, κατά την περίοδο από το 2003 έως το 2007, μόνο ένας αστυνομικός αποπέμφθηκε από την υπηρεσία σε σύνολο 238 υποθέσεων αστυνομικών που ερευνήθηκαν λόγω καταγγελιών για κακομεταχείριση. Συνεπώς, χρειάζεται ένα απολύτως ανεξάρτητο σώμα διαχείρισης καταγγελιών κατά της αστυνομίας, με πλήρη εξουσία διερεύνησης των υποθέσεων, όπως έχει ήδη τονίσει η Ελληνική Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Χαιρετίζω την ανακοίνωση που έγινε στα τέλη του 2009 για τη δημιουργία ενός Γραφείου διερεύνησης παραπτωμάτων αστυνομικών, αλλά τονίζω για άλλη μία φορά το πόσο σημαντικό είναι ο μηχανισμός αυτός να λειτουργεί απολύτως ανεξάρτητα από την αστυνομία και να υπάγεται σε άλλο Υπουργείο από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Δικαστικές Φυλακές

Δεν υπήρξαν καταγγελίες από φυλακισμένους για ξυλοδαρμούς από τους φύλακες. Παρά τις δύσκολες συνθήκες εργασίας των φυλάκων στις ελληνικές φυλακές, οι περισσότεροι τηρούν μία επαγγελματική στάση απέναντι στους κρατουμένους.

Συνθήκες κράτησης

Αστυνομικά Τμήματα

Οι συνθήκες κράτησης από την αστυνομία στην Ελλάδα ποικίλλουν, αλλά σε γενικές γραμμές είναι κακές. Στη διάρκεια των επισκέψεών μου διαπίστωσα ότι οι κρατούμενοι κρατούνται σε στριμωγμένα, βρώμικα κελιά, με πολύ κακό αερισμό και φωτισμό. Δεν υπάρχει δυνατότητα προαυλισμού των κρατουμένων, παρά το γεγονός ότι η αστυνομία μπορεί να κρατήσει διοικητικά αλλοδαπούς μέχρι και έξι μήνες. Περιορισμένη ήταν επίσης η πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα.

ΚΛΙΝΕΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ, ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΡΑΤΗΣΗΣ, ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΣΧΕΣΗ

Penrose L.

Η συμβολή του Lionel Penrose (1898-1972) υπήρξε τεράστια στο χώρο της ιατρικής και ειδικότερα της γενετικής όσον αφορά στη μελέτη του συνδρόμου Down (Harris, 1974). Επιπλέον, ασχολήθηκε με τη φύση των υπηρεσιών που παρέχονται σε ψυχικά πάσχοντες και σε άτομα με μαθησιακές δυσκολίες. Στην παρούσα μελέτη ο Ian Cummins επιχειρεί να διερευνήσει την περίφημη υπόθεση του Penrose αναφορικά με την χρήση της φυλακής και του συστήματος ψυχιατρικής περίθαλψης υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων σε αυτούς τους δυο τομείς πολιτικής.

Ο Penrose (1939 και 1943) διατύπωσε την ενδιαφέρουσα υπόθεση ότι υπάρχει μια ρευστή σχέση ανάμεσα στη χρήση των ψυχιατρικών ενδονοσοκομειακών κλινών  και της χρήσης των ποινών  φυλάκισης. Η μελέτη του 1939 βασίστηκε στην ανάλυση στατιστικών στοιχείων από τις ευρωπαϊκές χώρες και υποστηρίζει ότι  υπάρχει μια αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ των παροχών των ψυχιατρικών νοσοκομείων  και των ποσοστών  σοβαρών εγκληματικών πράξεων στις υπό εξέταση χώρες.

Ακαταλόγιστο:μια έννοια ζητά τη σημασία της

ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ 2006

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ  

της Σωτηρίας Γούλα, εγκληματολόγος

Συχνά διάφορα εγκλήματα, με  ιδιαίτερα αποτρόπαιη και αναίτια, τουλάχιστον μη κατανοητή για τους τρίτους, βιαιότητα συγκλονίζουν την κοινή γνώμη και συνάμα  προκαλούν ένα μυστηριώδη φόβο απέναντι σε συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Χαρακτηριστικό των εγκλημάτων αυτών είναι ένα είδος λογικής- από τη μεριά του δράστη μη κατανοητό και ταυτόχρονα μη αποδεκτό από το ευρύτερο κοινωνικό    σύνολο. Συνεπώς, εφόσον η λογική της πράξης δεν θεωρείται φυσιολογική και ο δράστης είναι ψυχικά ασθενής χρήζει διαφορετικής  αντιμετώπισης όχι μόνο από το κοινωνικό σύνολο αλλά πολύ περισσότερο από το ποινικό σύστημα. Οπως είναι προφανές η διαφορετική μεταχείριση των ψυχικά ασθενών δραστών από τους υπόλοιπους δράστες βασίζεται οτην παραδοχή ότι δεν είναι ορθό να θεωρηθεί κάποιος υπεύθυνος για την πράξη του, εφόσον δεν έχει συνείδηση του τι πράττει. Βασικό δικαίωμα του  ασθενούς που διαπράττει κάποιο έγκλημα και εφόσον έχει διαπιστωθεί στο μέτρο του δυνατού ότι δεν είχε γνώση των πράξεων του είναι vα μην του καταλογίζεται η πράξη του.

Ντοκιμαντέρ για τους ψυχικά ασθενείς των αμερικάνικων φυλακών

Ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ που προσπαθεί να ρίξει φως στις ζωές των ψυχικά ασθενών έγκλειστων στις αμερικάνικες φυλακές. Αυτοί οι άνθρωποι κάποτε στέλνονταν σε ειδικές ψυχιατρικές κλινικές, αλλά πλέον κλείνονται στις κρατικές φυλακές, με ότι συνεπάγεται αυτό για την πορεία της ψυχικής τους υγείας, αλλά και τον “σωφρονισμό” τους. Ένα ντοκιμαντέρ που έρχεται με σκοπό να αφυπνίσει συνειδήσεις σχετικά με το μεγάλο θέμα της μεταχείρισης ατόμων με ψυχικές διαταραχές.  Frontline: The New Asylums

  

* Πηγή: http://psychologein.sciblogs.net/

Το Hearing Voices στις φυλακές

Ένας νέος –για την Ελλάδα- τρόπος προσέγγισης των ατόμων που ακούν φωνές παρουσιάστηκε πρόσφατα στην Αθήνα σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, σε άτομα που ακούν φωνές και τις οικογένειες αυτών καθώς και σε όποιον ενδιαφερόμενο μέσα από την διενέργεια 5νθήμερου σεμιναρίου.
Η όλη προσέγγιση του «κινήματος» Hearing Voices βασίζεται στην δημιουργία ομάδων αυτοβοήθειας. Στις ομάδες αυτές οι φωνές δεν εκλαμβάνονται ως σύμπτωμα μιας ασθένειας που πρέπει να αγνοηθεί ή να κατασταλθεί αντίθετα, τα μέλη της στηρίζονται ώστε να κατορθώσουν να δώσουν οι ίδιοι ένα νόημα στην εμπειρία τους. Πρόκειται για μια εγγενώς εστιασμένη στον χρήστη προσέγγιση που ακολουθεί τις ανάγκες και τα θέλω των μελών και υποθέτει ότι οι φωνές εμφανίζονται αρχικά σαν ένας βοηθητικός μηχανισμός προσαρμογής που αναπτύσσει το άτομο σαν αποτέλεσμα μιας τραυματικής εμπειρίας.
Οι εμπνευστές της ιδέας υποστηρίζουν πως ανάμεσα στα πολλαπλά οφέλη που αποκομίζουν τα μέλη της ομάδας συμπεριλαμβάνονται: μειωμένη απομόνωση, κοινωνική δικτύωση, ενίσχυση των μηχανισμών αντιμετώπισης και της αυτοεκτίμησης. Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι ομάδες αυτές ενδυναμώνουν τα μέλη στην σχέση τους με την εμπειρία τους και την ζωή τους γενικότερα-γεγονός που θεωρείται σημείο-κλειδί στην αποκατάσταση της ψυχικής υγείας.

Η ψυχική υγεία...των κρατουμένων σε αριθμούς

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., στις χώρες της Ευρώπης το ποσοστό των κρατουμένων που αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας ή/και εξάρτηση από αλκοόλ και άλλες ουσίες αγγίζει το 60-65%. Έχει επιβεβαιωθεί πλέον ότι εκείνοι που παραβατούν έχουν πολύ μεγαλύτερες ανάγκες ψυχιατρικής και ψυχολογικής υποστήριξης σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Τα δεδομένα από την πρώτη πλήρη έρευνα για την ψυχική υγεία των κρατουμένων στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν ότι ανά πάσα στιγμή 5.000 άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές βρίσκονται στην φυλακή¹.
Πιο συγκεκριμένα, οι δείκτες διαταραχών προσωπικότητας είναι πολύ πιο ανεβασμένοι για τους κρατούμενους σε σχέση με τον γενικότερο πληθυσμό; Το 78% των υπόδικων ανδρών, το 50% των κρατούμενων γυναικών και το 64% των κρατούμενων ανδρών διαγνώστηκαν με διαταραχή προσωπικότητας (το αντίστοιχο ποσοστό στο γενικότερο πληθυσμό είναι 10-13%). Επιπλέον, το 7 με 10% των ανδρών κρατουμένων πάσχουν από κάποιου είδους ψύχωση όπως σχιζοφρένεια ή μανιοκατάθλιψη ενώ, στον αντίστοιχο ποσοστό στον γενικό πληθυσμό είναι 0,5-0,6%². Στον πληθυσμό των ανήλικων κρατουμένων τα ποσοστά είναι ακόμα πιο ψηλά αφού το 88% των νεαρών κρατουμένων έλαβε τη διάγνωση της διαταραχής προσωπικότητας και το 10% ανέφερε ότι κάποια στιγμή στο παρελθόν είχε  εκούσια αυτοτραυματιστεί³. Αντίστοιχα στον πληθυσμό των κρατούμενων γυναικών βρέθηκε ότι το 59% είχε ενεργό ψυχοπαθολογία ενώ  το ποσοστό εκτοξευόταν στο 76% όταν συμπεριλαμβανόταν οι εξαρτήσεις από ουσίες και αλκοόλ⁴.

Η εικόνα είναι παρόμοια και σε ανασκόπηση 62 ερευνών από 12 χώρες (Αυστραλία, Καναδά, Ηνωμένες Πολιτείες, Δανία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Ισπανία, Νορβηγία, Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία), όπου συμμετείχαν 22.790 κρατούμενοι .Βρέθηκε ότι ένας στους δέκα κρατούμενους στις δυτικές χώρες έχει ψυχωτική συνδρομή ή μείζονα κατάθλιψη (διαταραχές που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία), ενώ ο ένας στους δύο άντρες κρατούμενους και η μία στις πέντε γυναίκες διαγιγνώσκονται με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας⁵.

Δυστυχώς, στην Ελλάδα οι έρευνες σχετικά με την επιδημιολογία των ψυχικών διαταραχών στα καταστήματα κράτησης είναι περιορισμένες αφενός επειδή δεν υπάρχει συστηματική καταγραφή πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την αποφυλάκιση και αφετέρου λόγω του «κλειστού» χαρακτήρα των καταστημάτων κράτησης. Κατά τη διεξαγωγή έρευνας στο κατάστημα κράτησης της Κομοτηνής όπου συμμετείχε ένα τυχαίο δείγμα 80 κρατουμένων βρέθηκε ότι το 78,7% του δείγματος (63 κρατούμενοι) έπασχε από κάποια ψυχική διαταραχή⁶.

Σε μια άλλη σχετική έρευνα που διεξήχθη στις κλειστές φυλακές της Πάτρας με σκοπό να προβλεφθεί η πιθανότητα αυτοκτονικής συμπεριφοράς μέσω της εκτίμησης του αυτοκτονικού ιδεασμού βρέθηκε ότι από τα  67 άτομα που είχαν αυτοκτονικό ιδεασμό το 55,2% είχε κάνει στο παρελθόν απόπειρα αυτοκτονίας⁷.
 Συσχετίζοντας τα παραπάνω ευρήματα με στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης⁸ που δείχνουν σταθερά αυξητική τάση κρατουμένων και υποδίκων στα ελληνικά καταστήματα κράτησης (άρα και αυξανόμενη ανάγκη για αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την αποφυλάκιση) θα μπορούσαμε με βεβαιότητα να υποστηρίξουμε ότι οι παροχές ψυχιατρικών και ψυχολογικών υπηρεσιών είναι ελλιπείς αν όχι μηδαμινές.

 Για παράδειγμα, παρόλο που ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των παραβάσεων κατά τα έτη 2003 έως 2009 αφορούσε ναρκωτικές ουσίες,  το κατάστημα απεξάρτησης του Ελαιώνα (το μοναδικό στην Ελλάδα) κατάφερε να «φιλοξενήσει» μόνο 344 άτομα για το ίδιο διάστημα. Αντίστοιχα, στο Ψυχιατρικό κατάστημα του Κορυδαλλού νοσηλεύθηκαν 1911 άτομα ενώ, συνολικά για όλο τον πληθυσμό των φυλακών, στην πιο αισιόδοξη περίπτωση, αντιστοιχεί ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας για κάθε 215 κρατούμενους⁹.

Βιβλιογραφία 

1 NHS(2000) The NHS Plan: A plan for investment, a plan for reform London: the stationary office

2 National Institute for mental health in England (2003) personality disorder –no longer a diagnosis of exclusion :Policy implementation guidance for the development of services for people with personality disorder London: Department of Health

3 Hagell A. (2002) The mental health of young offenders – Bright Futures: Working with vulnerable young people London: Mental Health foundation

4Singleton N. et al (1998) Psychiatrtic morbity among prisoners in England and Wales London: The Stationary Office

5Fazel, S., Danesh, J. (2002) “Serious mental disorder in 23 000 prisoners: a systematic reviewof 62 surveys” Lancet, 359: 545–50

6Fotiadou, M., Livaditis, M., Manou, I., Kaniotou, E., Xenitidis, K. (2006)“Prevalence of mental disorders and deliberate self‐harm in Greek male prisoners” International Journal of Law and Psychiatry 29: 68–73

7Lekka, N.P., Argyriou, A.A., Beratis, S. (2006) “Suicidal Ideation in Prisoners : risk factors and relevance to suicidal behavior. A Prospective Case‐Control Study” Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci, 256 : 87–92

8http://www.ministryofjustice.g

9 Blaauw, E., Roesch, R., Kerkhof, A. (2000) “Mental Disorders in European Prison Systems: Arrangements for Mentally Disordered Prisoners in the Prison Systems of 13 European Countries” International Journal of Law and Psychiatry, 23(5–6):649–663

Προσέγγιση κρατουμένων που πάσχουν από ψύχωση

Μια ψυχική ασθένεια θεωρείται σοβαρή όταν το άτομο υποφέρει παραπάνω από όσο μπορεί να αντέξει και τα συμπτώματα που βιώνει καθιστούν αδύνατη τη λειτουργικότητα του.

Ψυχώσεις
O όρος ψύχωση αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα ψυχικών διαταραχών που σχετίζονται με κάποια απώλεια επαφής με την πραγματικότητα. Περιλαμβάνει ασυνήθιστες και συχνά οδυνηρές εμπειρίες όπως:
Παραληρητικές ιδέες: Οι σκέψεις μπερδεύονται και οι προτάσεις είναι ασαφείς ή δεν βγάζουν νόημα. Κάποιοι ασθενείς ίσως νομίζουν ότι κάποιο άλλοι τοποθετούν τις ιδέες στο κεφάλι τους και πως οι σκέψεις αυτές δεν είναι δικές τους. Ίσως εμφανίζονται ως μη συνεργάσιμοι.
Οι ψευδείς αντιλήψεις φαίνονται ως αληθινές στο άτομο που πάσχει. Είναι συχνά πολύ τρομακτικές και δεν μπορούν να καταρριφθούν με λογικά επιχειρήματα διότι για το άτομο που πάσχει είναι πραγματικές. Μπορεί για παράδειγμα να νομίζει ότι το φαγητό του είναι δηλητηριασμένο.
Ψευδαισθήσεις: Το άτομο μπορεί να βλέπει, ακούει, γεύεται , μυρίζει, αισθάνεται κάτι που δεν υπάρχει. Μπορεί να ακούει φωνές ενώ βρίσκεται μόνο του.
Αλλαγές στο συναίσθημα: Οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται περίεργα και εντελώς αποκομμένοι από τον κόσμο. Οι απότομες αλλαγές στο συναίσθημα είναι συχνές. Από την άλλη το άτομο μπορεί να έχει επίπεδο συναίσθημα. Δηλαδή, να είναι ανίκανοι να βιώσουν συναισθήματα.