Ηλεκτρονικά βραχιόλια για κρατούμενους

Τα «ηλεκτρονικά βραχιόλια» για κρατούμενους μπαίνουν και επίσημα πλέον στην ημερήσια διάταξη της σωφρονιστικής μας πολιτικής. Το αμφιλεγόμενο αυτό μέτρο διαρκούς επιτήρησης του κρατούμενου εκτός φυλακής, που ισχύει σε πολλές χώρες, συζητείται ως πρόταση στην ειδική επιτροπή για την αναθεώρηση του σωφρονιστικού κώδικα, που συστήθηκε στο υπουργείο Δικαιοσύνης.

Τα άλλα εξίσου σημαντικά μέτρα που μελετά η επιτροπή, είναι η επιβολή κατ' οίκον περιορισμού σε ελαφροποινίτες (σε συνδυασμό πιθανότατα με το ηλεκτρονικό βραχιόλι) και η δημιουργία ειδικών χώρων μέσα στις φυλακές για την οικογενειακή επανένωση και συνεύρεση των κρατουμένων με τους οικείους τους. Παράλληλα προωθούνται η ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ διευθυντών και συμβουλίων της φυλακής, η ανασυγκρότηση των αγροτικών φυλακών και η λειτουργία προγραμμάτων πρόληψης της υποτροπής σε κρατούμενους για σεξουαλικά εγκλήματα.

Η ειδική συσκευή

Το «ηλεκτρονικό βραχιόλι» είναι μια ειδική συσκευή που τοποθετείται κυρίως στο πόδι του κρατούμενου, ο οποίος παραμένει εκτός φυλακής. Είτε έχει τεθεί σε αυστηρό κατ' οίκον περιορισμό είτε του έχει απαγορευθεί η ελευθερία κίνησης σε ευρύτερο χώρο, το βραχιόλι ενεργοποιείται και εντοπίζει τη θέση του κρατούμενου κάθε φορά που αυτός παραβιάζει τα περιοριστικά μέτρα που του έχουν επιβληθεί.

Ο κρατούμενος, κυρίως για μικροαδικήματα, το φορά καθ' όλη τη διάρκεια της επιτήρησης. Ο πομπός του συνδέεται συνήθως με κάποιο δέκτη σε τηλεφωνική συσκευή. Ο έλεγχος γίνεται αυτόματα μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή που ενεργοποείται κάθε φορά που κρατούμενος εξέρχεται από την ορισθείσα ακτίνα ασφαλείας. Η χωρίς άδεια παραβίαση του καθορισμένου χώρου θεωρείται απόδραση!
Η επιβολή του μέτρου απαιτεί προφανώς και τη συναίνεση του κρατούμενου, ο οποίος πρέπει να διαθέτει κατοικία και εισόδημα, αφού σε όλες τις χώρες επιβαρύνεται ο ίδιος, κατά ένα μέρος τουλάχιστον, για την αγορά της συσκευής (το κόστος της υπολογίζεται σε περίπου 1.500-1.700 ευρώ)!
Το μέτρο πρωτοεφαρμοσθηκε στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του 1980 αλλά έχει επεκταθεί και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Κύπρο, Σερβία). Παραπέμπει συμβολικά ωστόσο στις παλαιές σιδερένιες μπάλες με τις οποίες έδεναν τους κατάδικους και συγκεντρώνει τα πυρά πολλών εγκληματολόγων, οι οποίοι θεωρούν ότι η πρακτική αυτή επιτείνει τη γενικευμένη ηλεκτρονική επιτήρηση του πληθυσμού και αυξάνει τελικά (αντί να μειώνει) τον αριθμό των καταδικασμένων ατόμων.
Την πρόθεσή του να φέρει το ηλεκτρονικό βραχιόλι στην Ελλάδα είχε εκφράσει από το 2008 ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης της Ν.Δ. Σωτ. Χατζηγάκης. Δεν πρόλαβε όμως και η εξαγγελία έμεινε στη μέση. Εξέλιξη του βραχιολιού, η οποία εφαρμόζεται ήδη σε ΗΠΑ και Βρετανία, είναι η υποδόρια εγκατάσταση ειδικού μικροτσίπ στους κρατούμενους!

Ψυχική φροντίδα

Το μέτρο των ειδικών χώρων συνεύρευσης αποσκοπεί στον περιορισμό της κοινωνικής και σεξουαλικής τους απομόνωσης. Στους χώρους αυτούς θα μπορούν οι κρατούμενοι να βλέπουν ιδιαιτέρως και χωρίς παρουσία τρίτων τα πολύ κοντινά τους πρόσωπα. Παρόμοια πρόταση είχε απορριφθεί στο παρελθόν, καθώς κάποιοι είχαν μιλήσει απαξιωτικά για «ροζ κελιά» στις φυλακές!
Στις φυλακές προωθούνται ακόμη μέτρα ψυχικής φροντίδας σε ειδικές κατηγορίες κρατουμένων. Στα Γρεβενά άρχισε να λειτουργεί πιλοτικά ένα πρόγραμμα πρόληψης της υποτροπής για εννιά κρατούμενους που κατηγορούνται για παιδεραστία.
Στο πρόγραμμα αυτό εφαρμόζεται ένα εξειδικευμένο εργαλείο εκτίμησης της επικινδυνότητας των κρατουμένων, με δυνατότητες πρόγνωσης της υποτροπής. Απώτερος στόχος είναι το πρόγραμμα αυτό να εφαρμοσθεί ολοκληρωμένα και στη φυλακή Τρίπολης, όπου κρατούνται εκατοντάδες άτομα για σεξουαλικά κυρίως εγκλήματα.
Τα βασικά προβλήματα ωστόσο του σωφρονιστικού συστήματος παραμένουνάλυτα: ελλιπής εκπαίδευση του προσωπικού, αδυναμία αποσυμφόρησης των φυλακών και ανυπαρξία στιβαρών υποδομών κοινωνικής επανένταξης, συνθέτουν την απαράδεκτη εικόνα. Ο οργανισμός επανένταξης (ΕΠΑΝΟΔΟΣ) αν και είχε ιδρυθεί το 2003, άρχισε να λειτουργεί, στοιχειωδώς, το 2009! Ηδη 350 κρατούμενοι, κυρίως έλληνες χρήστες ναρκωτικών απευθύνθηκαν σ' αυτόν, ζητώντας προσωρινή στέγη, εργασία και τηλεκάρτες! Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, η ΕΠΑ ΝΟΔΟΣ έχει ακόμη μεγάλα προβλήματα υποδομών και στελέχωσης.
Ανενεργά παραμένουν τέλος και τα επιδοτούμενα προγράμματα του ΟΑΕΔ για αποφυλακισμένους, καθώς οι ιδιώτες επιχειρηματίες αποφεύγουν να προσλαμβάνουν πρώην κρατούμενους. Επιφυλακτικοί εμφανίζονται και άλλοι κοινωνικοί φορείς, όπως δήμοι, η Εκκλησία της Ελλάδος και τα πανεπιστήμια.

Χρήστος Ζέρβας

http://www.enet.gr