Παρασκευή 8 Ιανουαρίου 2010

Διαμόρφωση και εφαρμογή διεπιστημονικής αντιεγκληματικής πολιτικής - η πρόταση του φορέα ΚΛΙΜΑΚΑ

Με συγκρατημένη αισιοδοξία πληροφορηθήκαμε την προαναγγελία ίδρυσης  Κέντρου πρόληψης και αντιμετώπισης της νεανικής παραβατικότητας, μιας από τις πρώτες πρωτοβουλίες της πολιτείας με προληπτικό περιεχόμενο στον τομέα της παραβατικότητας.  Οι διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο της εγκληματικότητας καθώς και η αποτυχία του σωφρονιστικού συστήματος να αντιμετωπίσει το φαινόμενο αυτό μέσω του στείρου εγκλεισμού, έχουν καταστήσει από καιρό εμφανή την ανάγκη για επαναπροσδιορισμό της εφαρμοστέας αντιεγκληματικής πολιτικής.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από την Εισαγγελία Αθηνών, κάθε χρόνο στη χώρα μας παραβαίνουν το νόμο 3.000 παιδιά. Περίπου 1.500 ανήλικοι δικάζονται επειδή οδηγούν χωρίς άδεια ή παραβιάζουν διατάξεις του Κ.Ο.Κ., πεντακόσιες υποθέσεις αφορούν επαιτεία και παραβιάσεις του νόμου περί αλλοδαπών, πεντακόσια περίπου περιστατικά προσάγονται για σοβαρότερα αδικήματα όπως κλοπές, 60-100 ληστείες και 300-400 για χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών. Επίσης ένας μικρός αριθμός ανηλίκων διώκεται για πολύ σοβαρά ποινικά αδικήματα. Παρόλο που οι ποινές στέρησης της ελευθερίας θεωρούνται από το νομοθέτη ως η έσχατη λύση για το σωφρονισμό των ανήλικων παραβατών εξαιτίας της έλλειψης μέχρι πρότινος της αντίστοιχης νομοθεσίας και της ανυπαρξίας εναλλακτικών προγραμμάτων επιτήρησης άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, πολλοί ανήλικοι καταλήγουν στα Ειδικά Καταστήματα Κράτησης Νέων με τις σοβαρές συνέπειες στο ψυχισμό τους και την προσωρινή και κοινωνική τους εξέλιξη.
Είναι επιτακτική η ανάγκη μιας σύγχρονης και ορθολογικής αντεγκληματικής πολιτικής τόσο από την πολιτεία όσο και από την κοινωνία για την αντιμετώπιση της νεανικής προπαραβατικότητας και παραβατικότητας ώστε να περιοριστούν οι παράγοντες στη ζωή των ανηλίκων που συμβάλουν στην ανάπτυξη εγκληματικής συμπεριφοράς και καριέρας. Η πολιτική που προτάθηκε από την ΚΛΙΜΑΚΑ κατά τα έτη 2003 και 2004 για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι πολυδιάστατη- όπως πολυπαραγοντικά είναι και τα γενεσιουργά αίτια της παραβατικότητας- διατομεακή, διεπιστημονική και με ποικίλες κατευθύνσεις, διεξόδους και προσανατολισμούς.
Οι προτεινόμενες δράσεις συνοψίζονται παρακάτω:

   Δράση I
   Α. Μονάδες Άμεσης Παρέμβασης
Διαγνωστική εκτίμηση/Συμβουλευτική/ Προσωρινή Φιλοξενία/ Παραπομπή 
Στο πλαίσιο της πρωτογενούς πρόληψης η ΚΛΙΜΑΚΑ προτείνει τη δημιουργία μιας Μονάδας Άμεσης Παρέμβασης που θα δέχεται ανήλικους οι οποίοι βρίσκονται σε προεγκληματικές καταστάσεις. Ως ‘προπαραβατικός’ ανήλικος νοείται εκείνος που βρίσκεται σε μια μακροχρόνια προεγκληματική κατάσταση και έχει αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσει ψυχικές διαταραχές ή/ και έχει πολύ μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης παραβατικής συμπεριφοράς.  Η πρωτογενής πρόληψη, στην περίπτωση του ανήλικου παραβάτη ως κύριο στόχο έχει τον εντοπισμό των παιδιών και των εφήβων που βρίσκονται εκτεθειμένα σε παράγοντες υψηλής επικινδυνότητας και την τροποποίηση αυτών των συνθηκών. 
Η Μονάδα Άμεσης Παρέμβασης θα απαρτίζεται από επαγγελματίες ψυχικής υγείας που θα ανταποκρίνονται στο κάλεσμα των αστυνομικών. Ειδικά στελέχη θα εκτιμούν και θα αναλαμβάνουν να βοηθήσουν αυτά τα παιδιά ανάλογα με τις ανάγκες και την κατάσταση. Στο πρώτο στάδιο, αφού το περιπολικό θα έχει συνοδεύσει το παιδί στην μονάδα, θα γίνεται διαγνωστική εκτίμηση από τους ειδικούς θεραπευτές και θα παρέχεται υποστήριξη μέσω συμβουλευτικής. Αν διαπιστωθεί ότι ο ανήλικος διατρέχει άμεσο κίνδυνο για τη σωματική ή ψυχική του υγεία και ότι δεν υπάρχει υποστηρικτικό δίκτυο να τον πλαισιώσει, θα παρέχεται η δυνατότητα προσωρινής φιλοξενίας σε ένα ειδικά διαμορφωμένο ξενώνα (χωρητικότητας 10 παιδιών) και στη συνέχεια θα γίνονται οι απαραίτητες ενέργειες για την παραπομπή του σε άλλο κατάλληλο κατάστημα.
Β. Μονάδα Ειδικών Συμβούλων
Διαγνωστική εκτίμηση/ Κοινωνική έρευνα-Προτάσεις
Στο πλαίσιο λοιπόν της δευτερογενούς πρόληψης, που στοχεύει στη θεραπευτική αντιμετώπιση των παιδιών και των εφήβων που έχουν ήδη εκδηλώσει παραπτωματική συμπεριφορά, προτείνουμε σε πρώτη φάση τη δημιουργία Μονάδας Ειδικών Συμβούλων. Η Μονάδα θα αποτελείται από ένα Νομικό Σύμβουλο, ένα Παιδοψυχίατρο, δύο Κοινωνικούς Λειτουργούς και ένα Παιδοψυχολόγο. Οι Ειδικοί Σύμβουλοι θα εδρεύουν σε ιδιαίτερο γραφείο στην Εισαγγελία Ανηλίκων και στο Δικαστήριο Ανηλίκων (με την έγκριση του Υπουργείου Δικαιοσύνης) και θα είναι υπεύθυνοι για τη διαγνωστική εκτίμηση του ανηλίκου που παραπέμπεται από την Αστυνομία, τους Επιμελητές Ανηλίκων ή/ και τον Εισαγγελέα.
Προτείνεται η Μονάδα Ειδικών Συμβούλων να διεξάγει κοινωνική έρευνα για τον ανήλικο, να συγκεντρώνει στοιχεία για την προσωπικότητα του, τις οικογενειακές, σχολικές και εργασιακές σχέσεις και ότι άλλο χρειάζεται σε άμεση συνεργασία με τους Επιμελητές Ανηλίκων με στόχο τη διευκόλυνση τους εφόσον, όπως είναι γνωστό, υπάρχει υπερβολικός φόρτος εργασίας.
Δράση 2
   Α. Υλοποίηση Αναμορφωτικών Μέτρων
I. Κοινωνικό-Ψυχολογικό πρόγραμμα
Υλοποίηση Κοινωνικού-Ψυχολογικού Προγράμματος όπως ορίζει ο νόμος 3189/2003 στο πλαίσιο των αναμορφωτικών μέτρων. Ψυχοκοινωνική στήριξη ανήλικων παραβατών χρονικής διάρκειας 9 μηνών.
Δράσεις


¨ Ψυχολογική υποστήριξη και θεραπεία ατομική και ομαδική-ψυχομετρικά τεστ και κλίμακες
¨      Ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική των οικογενειών. Δημιουργία Σχολής Γονέων εντός της δομής.
¨      Δημιουργία πιστοποιημένου σχολείου με ειδικούς παιδαγωγούς εντός δομής (με την έγκριση του Υπ. Παιδείας) με ειδικά προγράμματα αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού που πλήττει σε μεγάλο ποσοστό αυτήν την ομάδα στόχου.
¨      Εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης (θεατρικό εργαστήρι, ζωγραφικής, πυλού, φωτογραφίας, χορού κ.α.). Εναλλακτικές μορφές θεραπείας (δραματοθεραπεία, μουσικοθεραπεία, εικαστικές προσεγγίσεις).
¨      Καθοδήγηση σε προγράμματα προ-επαγγελματικής εκπαίδευσης και προ-επαγγελματική κατάρτιση για τις ομάδες έως 16 ετών και επαγγελματική κατάρτιση και εκπαίδευση για την ομάδα άνω των 16 ετών.
¨      Φυσική άσκηση από καθηγητή φυσικής αγωγής σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις,  δημιουργία αθλητικών ομάδων (πχ: ποδοσφαίρου) ώστε να καλλιεργηθεί το ομαδικό πνεύμα, η ανάπτυξη αλληλεγγύης και συνεργασίας των νέων για να επιτευχθούν κοινοί στόχοι.
¨      Διοργάνωση εκδηλώσεων ψυχαγωγικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα
¨      Διοργάνωση εκδρομών
¨      Ενδελεχής ιατρικός έλεγχος και εξετάσεις σε συχνή βάση για την ανίχνευση χρήσης τυχόν ουσιών
¨      Συμμετοχή σε εθελοντικά προγράμματα στη κοινότητα
¨      Ύπαρξη συγκεκριμένου προγράμματος το οποίο θα διαρκεί από Δευτέρα ως Παρασκευή 8πμ-8μμ και το Σάββατο από 2μμ-5μμ
¨      24ωρη γραμμή επικοινωνίας για υποστήριξη και συμβουλευτική στους νέους και τους γονείς.
¨      Συστηματική παρακολούθηση για 6 έως 12 μήνες μετά το πέρας του προγράμματος

  II. Ειδικό πρόγραμμα Κυκλοφοριακής Αγωγής
Εκπόνηση ειδικού προγράμματος κυκλοφοριακής αγωγής για ανήλικους ευπαθών κοινωνικών ομάδων που αντιμετωπίζουν ποινές στέρησης της ελευθερίας επειδή οδηγούν χωρίς δίπλωμα ή έχουν παραβιάσει τον Κ.Ο.Κ στο πλαίσιο των αναμορφωτικών μέτρων του  νόμου 3189/2003.
Δράσεις
·         Ψυχολογική υποστήριξη
·         Συμβουλευτική και υποστήριξη στους ανήλικους ώστε να γνωρίσουν και να κάνουν χρήση όλων των δικαιωμάτων τους.
·         Ειδικά προγράμματα αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού που πλήττει σε μεγάλο ποσοστό αυτή την ομάδα στόχου από ειδικούς παιδαγωγούς.
·         Ειδικό πρόγραμμα εκμάθησης κ.ο.κ. μέσω Η/Υ
·         Βιωματική εκπαίδευση (όπως προβολή εκπαιδευτικών ταινιών και διαλέξεις από επαγγελματίες οδηγούς για τη σωστή κυκλοφοριακή συμπεριφορά, κυκλοφορία στην πόλη και επίδειξη σωστού τρόπου οδήγησης, μετάβαση με αυτοκίνητο στο Ξυλόκαστρο και ζωντανό μάθημα παραβάσεων κ.α.) 
·         Επαγγελματική κατάρτιση και διασύνδεση με τα Γραφεία Κοινωνικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών για την παρακολούθηση προγραμμάτων κατάρτισης και εξεύρεσης εργασίας. 
·         Εκπόνηση ειδικού προγράμματος για πρόληψη και προαγωγή της υγείας.

Β. Υλοποίηση Θεραπευτικών μέτρων
     I. Συμβουλευτικό-Θεραπευτικό πρόγραμμα
Ο σκοπός της υλοποίησης ενός τέτοιου προγράμματος είναι διττός. Ο ένας αφορά στη δημιουργία και λειτουργία ενός καινοτόμου για την Ελληνική πραγματικότητα προγράμματος πολλαπλής παρέμβασης στη ζωή του παραβατικού νέου ώστε να αποφευχθεί ο εγκλεισμός του στα Ειδικά Καταστήματα Κράτησης Νέων.
Ο άλλος αναφέρεται στη δυνατότητα που δίνεται από το νόμο 3189/2003 για την υλοποίηση από ιδιωτικούς φορείς ειδικού προγράμματος ολιστικής και εξατομικευμένης προσέγγισης του ανήλικου παραβάτη. Επιστημονικό προσωπικό με την ανάλογη εμπειρία και διάθεση προσφοράς συνεργάζονται με τους εφήβους και τους βοηθούν να μεγαλώσουν έξω από το έγκλημα, τους προετοιμάζουν με τα κατάλληλα εφόδια ώστε να επανενταχθούν στην κοινότητα.
Δράσεις 

¨      Ψυχολογική υποστήριξη και θεραπεία ατομική και ομαδική-ψυχομετρικά τεστ και κλίμακες
¨      Ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική των οικογενειών. Δημιουργία Σχολής Γονέων εντός της δομής.
¨      Δημιουργία πιστοποιημένου σχολείου εντός δομής (με την έγκριση του Υπ. Παιδείας) με ειδικά προγράμματα αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού που πλήττει σε μεγάλο ποσοστό αυτήν την ομάδα στόχου από ειδικούς παιδαγωγούς.
¨      Εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης (θεατρικό εργαστήρι, ζωγραφικής, πυλού, φωτογραφίας, χορού κα)-Εναλλακτικές μορφές θεραπείας (Δραματοθεραπεία, μουσικοθεραπεία, εικαστικές προσεγγίσεις)
¨      Καθοδήγηση σε προγράμματα προ-επαγγελματικής εκπαίδευσης και προ-επαγγελματική κατάρτιση για τις ομάδες έως 16 ετών και Επαγγελματική κατάρτιση και εκπαίδευση για την ομάδα άνω των 16 ετών.
¨      Διοργάνωση εκδηλώσεων ψυχαγωγικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα
¨      Διοργάνωση εκδρομών
¨      Ενδελεχής ιατρικός έλεγχος και εξετάσεις σε συχνή βάση για την ανίχνευση χρήσης τυχόν ουσιών
¨      Συμμετοχή σε εθελοντικά προγράμματα στην κοινότητα
¨      Ύπαρξη συγκεκριμένου προγράμματος το οποίο θα διαρκεί από Δευτέρα έως και Παρασκευή 8πμ-8μμ.
¨      24ωρη γραμμή επικοινωνίας για υποστήριξη και συμβουλευτική στους νέους και τους γονείς
¨      Εντατική παρακολούθηση για 6 έως 12 μήνες μετά το πέρας του προγράμματος

    II. Θεραπευτικός Ξενώνας
Σκοπός της υλοποίησης ενός τέτοιου προγράμματος είναι να αποφευχθεί ο εγκλεισμός στα Ειδικά Καταστήματα Κράτησης Νέων και να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και παραβατικής συμπεριφοράς. Κατά την παραμονή των νέων στο κλειστό θεραπευτικό πρόγραμμα επιδιώκεται η εκμάθηση βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων, -τεχνικών επίλυσης συγκρούσεων, διαχείρισης θυμού & (δια)προσωπικών κρίσεων, αναβάθμιση της αυτοεκτίμησης τους και της εικόνας που έχουν για τον εαυτό τους που θα τους επιτρέψουν να συμμετέχουν ισότιμα και με όρους πραγματικότητας μέσα στο κοινωνικό σύνολο μετά την έξοδο τους από το πρόγραμμα.
Δράσεις 

¨      Ψυχολογική υποστήριξη και θεραπεία ατομική και ομαδική-ψυχομετρικά τεστ και κλίμακες
¨      Ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική των οικογενειών
¨      Δημιουργία εκπαιδευτικού προγράμματος από Ειδικούς παιδαγωγούς οι οποίοι θα έχουν και την ευθύνη υλοποίησης του προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της ομάδας με στόχο την επαναφορά στην εκπαίδευση.
¨      Εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης (θεατρικό εργαστήρι, ζωγραφικής, πυλού, φωτογραφίας, χορού κ.α.) Εναλλακτικές μορφές θεραπείας (δραματοθεραπεία, μουσικοθεραπεία, εικαστικές προσεγγίσεις)
¨      Φυσική άσκηση από καθηγητή φυσικής αγωγής σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις,  δημιουργία αθλητικών ομάδων (π.χ.: ποδοσφαίρου) ώστε να καλλιεργηθεί το ομαδικό πνεύμα, η ανάπτυξη αλληλεγγύης και συνεργασίας των νέων για να επιτευχθούν κοινοί στόχοι.
¨      Διοργάνωση εκδηλώσεων ψυχαγωγικού χαρακτήρα εντός δομής
¨      Ενδελεχής ιατρικός έλεγχος και εξετάσεις σε συχνή βάση για την ανίχνευση χρήσης τυχόν ουσιών
¨      Ύπαρξη σταθερού και δομημένου προγράμματος εντός δομής ώστε να μην υπάρχουν «νεκρές» ώρες της ημέρας
¨      Ενεργή συμμετοχή στις δουλειές του σπιτιού (προετοιμασία φαγητού και καθαριότητας).
¨      Εντατική παρακολούθηση για 12 έως 18 μήνες μετά το πέρας του προγράμματος


Δράση 3
    Ψυχοκοινωνική παρέμβαση σε ανήλικους παραβάτες μέσα στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνας
Ψυχοθεραπευτική παρέμβαση σε ανήλικους παραβάτες κατά τη διάρκεια της κράτησης στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνας αλλά και κατά την αποφυλάκιση τους συνολικής διάρκειας έως δύο χρόνια. Οι πρωταρχικοί στόχοι της εν λόγω παρέμβασης  επιτυγχάνονται μέσω της εφαρμογής ενός προγράμματος τριών σταδίων (ανάπτυξη συμμόρφωσης και κινήτρου για αλλαγή, επίτευξη αλλαγής της συμπεριφοράς,  εφαρμογή του σχεδίου πρόληψης) και  αφορούν:
v     επίλυση θεμάτων ελαχιστοποίησης και η ανάληψη υπευθυνότητας
v     διευρεύνηση του κύκλου ή της διαδικασίας που καταλήγει στο έγκλημα
v     καθορισμός και η παρακολούθηση των ατομικών θεραπευτικών στόχων
v     εκμάθηση μεθόδων πρόληψης και
v      βοήθεια ενσωμάτωσης θεραπευτικού υλικού από άλλες ομάδες.

    Δράση 4
    Πρόγραμμα Κοινωνικής Επανένταξης Ανήλικων Παραβατών
Κύριος σκοπός θα είναι να εξυπηρετηθούν ανήλικοι παραβάτες οι οποίοι, κατά την έξοδο τους από το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων, διατρέχουν άμεσα τον κίνδυνο της υποτροπής λόγω της νοσηρότητας ή της ανυπαρξίας οικογενειακού περιβάλλοντος, ψυχοπαθολογίας, χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών, περιθωριοποίησης ή κοινωνικών/ οικονομικών συνθηκών, έλλειψη στέγης κτλ. Η φιλοξενία στις εστίες θα διαρκεί από 12-18 μήνες (μέγιστη περίοδος) και θα έχει στόχο θα έχει την ψυχοκοινωνική στήριξης και επανένταξη των ανηλίκων.
Δράσεις
·         Ψυχολογική υποστήριξη και θεραπεία (ατομική και ομαδική), η οποία θα ξεκινήσει μέσα στα ειδικά καταστήματα κράτησης νέων και θα συνεχιστεί καθ’ όλη την διάρκεια του προγράμματος.
·         Συμβουλευτική και υποστήριξη στις οικογένειες τους, με στόχο να εξομαλυνθούν οι ενδο-οικογενειακές σχέσεις. Οικογενειακή θεραπεία σε δεκαπενθήμερη βάση. Συμμετοχή ενός μέλους της οικογένειας στο Κυριακάτικο γεύμα σε εβδομαδιαία βάση για την ενίσχυση του θεσμού της οικογένειας.
·         Παραπομπή σε νυχτερινά σχολεία της κοινότητας που θα παραμείνουν και παρακολούθηση σεμιναρίων κατάρτισης από τα Κ.Ε.Κ.
·         Εξασφάλιση εργασιακής απασχόλησης με την ιδιαιτερότητα ότι κάποιοι από αυτούς θα δουλεύουν σε προστατευμένο εργασιακό περιβάλλον (στις δομές της Κλίμακας) με την προοπτική ότι μετά το πέρας του προγράμματος θα επιδοτηθούν για να μπορέσουν να δημιουργήσουν αυτόνομη επιχείρηση (πχ. Ανακύκλωσης χαρτιού) και οι υπόλοιποι θα δουλεύουν στην ελεύθερη αγορά εργασίας. Η διαφορά στα εργασιακά περιβάλλοντα στόχο έχει να ερευνήσει κατά πόσο η προοπτική δημιουργίας δικής τους επιχείρησης ενισχύει τα κίνητρα τους ώστε να ενδυναμωθούν σε όλα τα επίπεδα και να απέχουν από παράνομες δραστηριότητες ή όχι.
·         Ενίσχυση της πρωτοβουλίας τους να ασχοληθούν με αθλήματα/ ενδιαφέροντα που πιθανόν έχουν μέσω των δημοτικών παροχών για να κινητοποιηθούν και ίσως να ανακαλύψουν δυνατότητες που έχουν σε συγκεκριμένες δραστηριότητες.
·         Ενδελεχής ιατρικός έλεγχος κατά την αποφυλάκιση και εξετάσεις σε εβδομαδιαία βάση για την ανίχνευση τυχόν χρήσης ουσιών.
·         Ύπαρξη σταθερού και δομημένου προγράμματος δραστηριοτήτων σε εβδομαδιαία βάση με σθεναρή επαγγελματική εποπτεία τήρησης των προγραμμάτων ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρχουν «νεκρές» ώρες της ημέρας.
·         Κατανομή εργασιών μέσα στις εστίες με όρους και κανόνες για την εύρυθμη λειτουργία τους με στόχο την ανάληψη ευθυνών.

* Το πλήρες κείμενο της πρότασης για μια αντιεγκληματική πολιτική -συμπεριλαμβανομένων των παραρτημάτων- διατηρείται στα αρχεία του φορέα ΚΛΙΜΑΚΑ






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου