Πρωτοβουλία EQUAL: Συστάσεις για την επανένταξη αποφυλακισμένων

Οι παρακάτω συστάσεις αποτελούν προιόν μιας ευρωπαικής οργανωτικής επιτροπής αποτελούμενης από εκπροσώπους 10 κρατών-μελών. Η εν λόγω ομάδα συντόνισε μια σειρά ενεργειών με στόχο την εφαρμογή (mainstreaming) καινοτόμων πρακτικών επανένταξης που δοκιμάστηκαν και αξιολογήθηκαν στο πλαίσιο υλοποίησης προγραμμάτων του EQUAL. Παρουσιάζονται τα βασικά σημεία:

Συστάσεις

1. Η επιτυχής επανένταξη (πρώην) κρατουμένων απαιτεί μια προσέγγιση «διαχείρισης περιστατικού» (case management) από την στιγμή της σύλληψης, κατά τη διάρκεια της κράτησης, πριν την αποφυλάκιση και μετά από αυτή

1.1 Εμπλοκή φορέων, συμπεριλαμβανομένων κρατικών, μη κυβερνητικών και ιδιωτικών φορέων, εμπλοκή παραβατών, οικογενειών και θυμάτων στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή αυτών των προσεγγίσεων

1.2 Το κάθετο σύστημα που εφαρμόζεται στην παροχή και την λογοδοσία των υπηρεσιών των φυλακών και άλλων δημοσίων και ιδιωτικών φορέων που ασχολούνται με την επανένταξη, συνιστούν τροχοπέδη και γι’ αυτό απαιτούνται περισσότερο δομημένες και συντονισμένες δια-τομεακές συνεργασίες

1.3 Το προσωπικό των καταστημάτων οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι οι διεπιστημονικές παρεμβάσεις επιβάλλουν μεγαλύτερο εύρος επικοινωνιακών και αλληλεπιδραστικών τακτικών

1.4 Η χρηματοδότηση ολιστικών προσεγγίσεων επανένταξης θα πρέπει να διακατέχεται  από πνεύμα καινοτομίας ώστε να εξασφαλίζεται η συνεχής αλλαγή και ανάπτυξη

1.5 Οι συνεργατικές προσεγγίσεις επανένταξης θα πρέπει να ενθαρρύνονται προωθώντας  τον συνασπισμό και την συνεργασία φορέων καθώς και ενεργειών που υλοποιούνται από δήμους ώστε να αυξηθεί το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης απέναντι στην επανένταξη

2. Όλοι οι κρατούμενοι θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να εμπλακούν σε προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης που αυξάνουν την πιθανότητα της μετέπειτα απασχόλησης τους

2.1 Παρόλο που στα περισσότερα κράτη-μέλη υπάρχουν πολιτικές που υπαγορεύουν την παροχή δεξιοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, υφίσταται η ανάγκη παροχής καλύτερων συνθηκών εφαρμογής. Οι συνθήκες αυτές περιλαμβάνουν διεξοδική ατομική εκτίμηση, κατά την είσοδο, των αναγκών, των προσόντων και των φιλοδοξιών κάθε κρατούμενου για την ανάπτυξη κατάλληλου σχεδίου επανένταξης.

2.2 Όπου αυτό είναι εφικτό, οι κρατούμενοι θα πρέπει να εκτίουν την ποινή τους σε ένα μέρος και όσο πιο κοντά γίνεται στο σπίτι τους τους και την οικογένεια τους

2.3 Θα πρέπει να αναπτυχθούν, σε συνεργασία με τους τοπικούς εργοδότες, ευέλικτα συστήματα κατάρτισης μέσα στις φυλακές που να έχουν την ικανότητα να ανταποκριθούν στην τοπική αγορά εργασίας.

2.4 Οι εργοδότες θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να επισκέπτονται τις φυλακές και να γνωμοδοτούν σχετικά με την επάρκεια και καταλληλότητα των προγραμμάτων κατάρτισης

2.5 Περισσότερες ευκαιρίες θα πρέπει να δίνονται για σχετική εργασιακή εμπειρία μέσα και έξω από την φυλακή

2.6 Οι πιλοτικές εφαρμογές e-learning εντός των φυλακών θα πρέπει να επεκταθούν

2.7 Κάθε νέα λύση που αποδεικνύεται ως αποτελεσματική και cost-effective δεν θα πρέπει να θεωρείται απλώς μια επιπρόσθετη ενέργεια αλλά να ενσωματώνεται στις ήδη υπάρχουσες πρακτικές.

3. Η εργασία θεωρείται ο σημαντικότερος παράγοντας πρόληψης υποτροπών και θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες εμπλοκής δημοσίων και ιδιωτικών φορέων εργοσοδίας και η εξερέυνηση άλλων τρόπων δημιουργίας θέσεων εργασίας

3.1 Υπάρχει ανάγκη για καμπάνιες εντατικής ενημέρωσης της κοινής γνώμης και ευαισθητοποίηση των εργοδοτών

3.2 Οι πιθανοί εργοδότες θα πρέπει να ενθαρρύνοται για την πρόσληψη πρώην κρατουμένων εγκαθιδρύοντας σταθερή ποσοστιαία αναλογία κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων στο εργατικό δυναμικό τους και μέσω της παροχής οικονομικών κινήτρων.

3.3 Οι εθνικές και τοπικές αρχές θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα μέσω της εφαρμογής των αρχών της ισότητας στις πρακτικές απασχόλησης και μέσω της εισαγωγής νομοθετικών μέτρων που μετριάζουν το στίγμα της φυλάκισης

3.4 Ενίσχυση των πρώιμων εμπειριών αναζήτησης εργασίας και αυτοαπασχόλησης

4. Πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή και σε άλλες πλευρές της ζωής των (πρώην) κρατουμένων όταν επιδιώκεται η επιτυχής επανένταξη

4.1 Η στέγαση αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τα αποφυλακισμένα άτομα και κάθε σχέδιο επανένταξης θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι το άτομο διαθέτει κάποιο μέρος να μείνει μετά την αποφυλάκιση του.

4.2 Πλευρές που αφορούν την οικογένεια και την φροντίδα παιδιών είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τις κρατούμενες γυναίκες και θα πρέπει να διευθετούνται πριν την αποφυλάκιση

4.3 Στο μέτρο του εφικτού οι φυλακές θα πρέπει να ενδυναμώνουν τους κρατούμενους ώστε να έχουν έναν ενεργά εποικοδομητικό ρόλο στις τοπικές κοινότητες. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τους νεαρούς παραβάτες όπου οι προσπάθειες για εμφύσηση νέων αξιών και στάσεων μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση των υποτροπών.

5. Υπάρχει μια επείγουσα ανάγκη για προώθηση αλλαγών στις φυλακές, για υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών και για συνεργασία με εξωτερικούς φορείς

5.1 Σε ένα σύστημα με πολύπλοκη και ιεραρχική δομή, όπως αυτό της φυλακής, κάθε αλλαγή μπορεί να χαρακτηριστεί βιώσιμη μόνο όταν βασίζεται σε ολιστικές προσεγγίσεις διαχείρισης των ποιοτικών αλλαγών

5.2 Όλες οι επαγγελματικές ομάδες που απασχολούνται στις φυλακές πρέπει να εμπλέκονται στην ανάπτυξη, την συνεχή βελτίωση και διατήρηση των σχεδίων αλλαγής

5.3 Οι αλλαγές στην κουλτούρα και οργάνωση των φυλακών πρέπει να καθοδηγούνται από τηνδιάχυση γνώσεων, τη διαφάνεια και τη δικτύωση

5.4 Οι φυλακές πρέπει να γίνουν περισσότερο ανοιχτές προς την κοινωνία. Οι κρατούμενοι πρέπει να έχουν περισσότερες ευκαιρίες να περνούν χρόνο εκτός της φυλακής, να αναζητούν συμβουλευτική πάνω σε θέματα που αφορούν την επανένταξη τους ενώ, οι κοινωνικοί φορείς θα πρέπει να έχουν ευκολότερη πρόσβαση μέσα στις φυλακές

6. Οι πρόοδοι που συντελέστηκαν μέσω της υλοποίησης προγραμμάτων στο πλαίσιο του EQUAL πρέπει να παγιωθούν