Την απόλυτη ένδεια των προνοιακών μονάδων για ανήλικους αποκάλυψε μια συζήτηση για τους ανήλικους κρατούμενους που οργάνωσε η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων.
Παρά τις επιμέρους διαφωνίες για το κατά πόσο είναι εφικτή η κατάργηση των φυλακών ανηλίκων, όλοι συμφώνησαν σε τούτο: ότι η υφιστάμενη άθλια κατάσταση δεν εξυπηρετεί τελικά τίποτα, χρειάζονται αλλαγές και κυρίως δημιουργία υποστηρικτικών δομών.
«Η κοινωνική επανένταξη είναι ένας στόχος, ο οποίος θα πρέπει να επιδιώκεται όχι διά μέσου της φυλακής, αλλά παρά την ύπαρξη της φυλακής (...) Από τη σκοπιά της κοινωνικής επανένταξης του κρατούμενου, αναμφίβολα η καλύτερη φυλακή είναι η φυλακή που δεν υπάρχει: καμιά φυλακή δεν είναι χρήσιμη εν όψει αυτού του στόχου, αλλά υπάρχουν φυλακές χειρότερες από άλλες». Αυτά τα λόγια του Ιταλού καθηγητή Αλεσάντρο Μπαράτα χρησιμοποίησε ως κατακλείδα η πανεπιστημιακός Αφροδίτη Κουκουτσάκη. Στην εισήγησή της μίλησε για το τι προηγείται και κυρίως τι έπεται της επαφής του ανήλικου με το ποινικό σύστημα, έτσι ώστε η παγίδευσή τους σ' αυτό να αποτελεί σχεδόν αυτοεκπληρούμενη προφητεία: παιδιά από τα πιο ανίσχυρα, υποβαθμισμένα και κοινωνικά στιγματισμένα τμήματα του πληθυσμού -φτωχοί, μετανάστες, Τσιγγάνοι- για τα οποία η περιθωριοποίηση είναι ήδη βίωμα, καταλήγουν στη φυλακή. Απόφαση που σχεδόν νομοτελειακά μετατρέπει τους ανήλικους παραβάτες σε ενήλικους εγκληματίες, καθώς «η δικαστική κρίση που θα οδηγήσει ή μη τον ανήλικο παραβάτη στη φυλακή δεν συναρτάται πάντα με τη βαρύτητα της πράξης αλλά με την αξιολόγηση αυτού που "είναι ή ενδεχόμενα θα γίνει" ο ανήλικος...».
Οσο για το τι έπεται; Οι έρευνες που αποδεικνύουν τη σίγουρη υποτροπή των ανήλικων έχουν πια παλιώσει. Η εκπρόσωπος του κέντρου επανένταξης αποφυλακιζομένων «Επάνοδος» ομολόγησε ότι δεν υπάρχει ούτε ένας ανήλικος που να έχει απευθυνθεί στην υπηρεσία, η οποία θεσπίστηκε πριν από περίπου επτά χρόνια και της πήρε αρκετό χρόνο να λειτουργήσει: ουσιαστικά αβοήθητος λοιπόν με επιπλέον προβλήματα λόγω του στίγματος του εγκλεισμού, πώς να μην επιστρέψει στη φυλακή;
Απαράδεκτα μικρή χαρακτήρισε την ηλικία των 13 ετών, από την οποία μπορεί να φυλακιστεί ένας ανήλικος, ο πανεπιστημιακός Νίκος Παρασκευόπουλος για τον οποίο το μέτρο της φυλάκισης είναι αναπόφευκτο μόνον όταν έχουν τελεστεί βαριά εγκλήματα: η εφαρμογή του για άλλα αδικήματα αποδεικνύει την έλλειψη εναλλακτικών δομών και άρα επιλογών από τα δικαστήρια. Για «ποινικοποίηση της φτώχειας και της ανυπακοής» έκανε λόγο ο πανεπιστημιακός Γιάννης Πανούσης, προτείνοντας στο νομοθέτη να τολμήσει να αποποινικοποιήσει μια σειρά αδικημάτων που συνήθως διαπράττουν ανήλικοι οδηγώντας τους στη φυλακή: η πλειονότητά τους κρατείται για παραβάσεις ακόμη και του ΚΟΚ, για ναρκωτικά ή παραβάσεις του νόμου περί αλλοδαπών, ενώ στα δάχτυλα του ενός χεριού μετριούνται οι ανήλικοι φυλακισμένοι για ανθρωποκτονίες. Ενας σημαντικός αριθμός κρατείται για ληστείες και κυρίως κλοπές: είναι νωπή ακόμη η καταδίκη σε φυλάκιση δύο ανήλικων αδερφών γεωργιανής καταγωγής 13,5 και 15 χρόνων για μικροκλοπή.
Μια ποιοτική αλλαγή στις υποθέσεις που φτάνουν στο δικαστήριο ανηλίκων της Αθήνας επισήμανε η επιμελήτρια ανηλίκων Πάρη Ζαγουρα: οι δικογραφίες έχουν περισσότερους συγκατηγορούμενους από παλιά, γεγονός που καταδεικνύει μια συλλογική παραβατικότητα, η οποία όμως δεν πρέπει να συγχέεται με τις συμμορίες. Μόνο στην Αθήνα φτάνουν περί τα 2.700 παιδιά το χρόνο στο ακροατήριο και οι αποφάσεις για επιβολή περιοριστικών μέτρων δεν ξεπερνούν τις 100. Αυτές αφορούν κυρίως ασυνόδευτους αλλοδαπούς: ανήλικους που εργαλειοποιήθηκαν από το οργανωμένο έγκλημα και κρίνονται προσωρινά κρατούμενοι, παιδιά που κατηγορούνται με βαριά αδικήματα και έχουν συχνά ομολογήσει την πράξη τους στην αστυνομία -«το πώς, είναι άλλη υπόθεση»-, ανήλικους που δικάζονται ερήμην, πολυ-υπότροπους, παιδιά με άλλες πολιτιστικές αναφορές. Κοινή συνισταμένη, η ανυπαρξία οποιουδήποτε υποστηρικτικού πλαισίου για να μην καταλήξουν εκεί. Ενδεικτικά σε όλη τη χώρα υπάρχουν περί τους 100 επιμελητές ανηλίκων.
Πολλές είναι ο προτάσεις που κατατέθηκαν από τον Συνήγορο του Παιδιού, εκπροσώπους των ΕΕΔΑ, Αρσις, ΚΕΘΕΑ και όσους έλαβαν μέρος στην εκδήλωση για τα εναλλακτικά του εγκλεισμού μέτρα που προβλέπονται και μένουν ανεφάρμοστα λόγω έλλειψης προσωπικού και δομών.
Για τους διοργανωτές της εκδήλωσης -που σε επίσκεψή τους στις φυλακές Αυλώνα τον περασμένο Νοέμβριο είχαν βρει, σε σύνολο 366 κρατουμένων, 255 αλλοδαπούς, 176 προφυλακισμένους και 46 ανήλικους ενώ οι υπόλοιποι ήταν μέχρι 21 ετών - «δεν νοείται παιδί σε κελί. Γιατί ακόμη και όταν ένα παιδί σκοτώσει, τότε όλη η κοινωνία πρέπει να αναρωτηθεί πώς οδηγήθηκε σε αυτή την πράξη και να σκύψει επάνω του»...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου